Prédikanir

Ein af forréttindum prestþjónustunnar er að fá að deila með fólki stórum stundum í lífi þess. Þetta eru stundir eins og skírn, þegar presturinn fær að biðja fyrir barninu, ausa það vatni lífsins um leið og nafnið er nefnt. Þetta eru stundir eins og hjónavígslur, þar sem fólk játast hvort öðru og biður Guð um hjálp við að deila ævinni saman. Við vitum nefnilega öll að lífið og samverustundirnar með fólkinu okkar eru ekki sjálfsagðar. Þær eru þakkarefni.

Þetta er eitthvað sem við mannfólkið öðlumst dýpri skilning á þegar við eldumst, þroskumst og bætum lífsreynslu í sarpinn.

Og einmitt þess vegna eru þessar athafnir svo mikilvægar. Við vitum ekki hvað bíður okkar handan við hornið og því er mikilvægt að fagna og gleðjast yfir því góða sem lífið færir okkur.

Önnur mikilvæg stund sem presturinn fær að deila með fólki er útförin og undirbúningur fyrir jarðarför og kistulagningu. Þessar kveðjustundir eru viðkvæmar og einstaklega dýrmætar þeim er kveðja. En þessar stundir eru einnig dýrmætar fyrir prestinn. Þær eru dýrmætar fyrir prestinn vegna þess að við þennan undirbúining fáum við að kynnast lífi og sögu fólks á annan og dýpri hátt en annars. Og þetta eru ástæðurnar fyrir því að presturinn ber einstaka virðingu fyrir því að fá að vera þátttakandi í þessari athöfn og lítur ekki á það sem sjálfsagðan hlut.

Nú jarðsyng ég fólk nokkuð reglulega og hver einasta athöfn er einstök og hefur djúpstæð áhrif á mig. Eitt af því sem snertir mig, og er mér oft hugleikið, er hversu mikið er til að fólki sem hefur lifað fyrirmyndarlífi, þ.e. fólki sem ætti ekki síður að vera manneskjur ársins um áramótin og að fá Fálkaorður afhentar af forseta Íslands. Staðreyndin er bara sú að það er agnarlítill toppur sem kemst í fréttir og fólk heyrir af sem fær þessar átyllur á meðan meirihluti fólks lifir í það minnsta jafnmerkilegu og jafnvel hetjulegu lífi en ósköp fáar manneskjur fá vitneskju um það. Stór hluti fólks hefur auk þess engan áhuga á að bera afrek sín á torg. Oft er það vegna þess að þeim þykir þetta ekkert merkilegt heldur líta þau á sinn hetjuskap sem hluta af því að vera manneskja og því engin verðlaun nauðsynleg.

Þessi afrek sem ég fæ að heyra um, nánast í hvert sinn sem ég kynnist ævisögu manneskju eru hlutir eins og að kona eða maður elur upp góðar, réttsýnar og duglegar manneskjur. Þetta eru sögur af hugsjónum fólks sem hafa breytt miklu fyrir þau sjálf og annað fólk. Þetta eru afrek eins og að taka þátt í stjórnmálum, búa börnum öruggt og kærleiksríkt heimili, gefa vandalausum ómældan tíma og umhyggju. Þetta eru afrek eins og að trúa, líka þegar á reynir og lífið verður erfitt, að elska, líka þegar fólk á enga ást skilið og sýna æðruleysi og skilning í erfiðum aðstæðum.

Titlar og orður, val á fólki ársins sýnir okkur aðeins örlítið brotabrot af því hversu fullkomlega dásamlegt fólk getur verið. Oft eru þau, sem eiga helst skilið að fá viðurkenningu, fólk sem hefur engan áhuga á athygli og viðurkenningu. Og oft er þetta fólk sem vinnur sín afrek í hljóði og er sátt við sitt hlutskipti.

Með þessu vil ég ekki gera lítið úr þeim sem fá athygli fyrir afrek sín. Þau eru svo sannarlega vel að þeirri athygli komin. Aftur á móti vil ég vekja athygli á því að það er til svo mikið af fólki sem eru sannar hetjur án þess að við munum nokkurntíma heyra af þeim.

Þegar prestur er viðstaddur stórar stundir í lífi fólks þá er hún/hann ávallt í aukahlutverki. Það er fólkið sem ber barnið sitt til skírnar eða ástvin sinn til grafar sem er í aðalhlutverki. Laun prestsins eru þau að henni eða honum er treyst til þess að vera með á þessari stóru stundu í lífi fólks og taka þátt í broti af lífssögu fólks. Ég ber óendanlega virðingu fyrir því.

Ekki mjög trúuð
Nokkuð reglulega kemur til mín fólk, í kirkjuna, sem tjáir mér að það sé ekki mjög trúað. Yfirleitt er þetta fólk sem leitar til prests vegna andláts ástvinar eða vegna þess að það er að fara að gifta sig. Oft er hér um að ræða fólk sem kemur í sálgæslu eða tekur þátt í einhverju starfi í krikjunni. Nokkuð er einnig um að fólk sem er að láta skíra barnið sitt taki þetta fram.

Því er svo áhugavert að skoða hvað felst í þessum orðum: „Ég er ekki mjög trúuð/trúaður“ því þetta sama fólk leitar til prests og kirkjunnar vegna þess að það treystir prestinum og kirkjunni.

Þegar ég spyr fólk hvað það eigi við eða bíð eftir að það útskýri þetta nánar þá kemur oftar en ekki í ljós að fólk er kannski svolítið að afsaka sig eða í það minnsta að láta mig vita að það fari ekki oft í kirkju. Stundum er fólk að segja mér að það viti ekki mikið um trúna eða lífið í kirkjunni og oft er þetta leið fólks til þess að láta mig vita að það þýði ekkert fyrir mig að tala „himnesku“ við það því það skilji hana ekki.

Þegar við förum síðan að ræða þessi mál þá komumst við oftar en ekki að því að við trúum á ósköp svipaðan hátt. Munurinn er fyrst og fremst sá að ég lifi og hrærist í kirkjunni og því er orðfærið og trúarlífið mér tamara en það er fólkinu.

Ég held nefnilega að stundum haldi fólk að prestar líti einhvernvegin á sig sem heilagara fólk, að þeir séu með stöðug bænarorð á vörum, blessi fólk til hægri og vinstri og geti ekki sagt heila setningu á þess að nefna Guð. Sem sagt, tali himnesku.

Þau sem þekkja mig vita að þetta gæti ekki verið fjær sannleikanum. Ég gleymi oft að biðja, er yfirleitt lítið heilög í tali, þó ég reyni svona venjulega að vanda mál mitt, og kann ósköp lítið í himnesku. Og þetta á við um stóran hluta presta sem ég þekki. Þeir eru upp til hópa frekar „venjulegt“ fólk.

Trú og kirkja geta nefnilega verið ósköp hversdagsleg fyrirbæri.  

Lítil trú
Allir textar þessa sunnudags fjalla um trú á einhver hátt enda er hægt að skoða trú út frá öllum mögulegum sjónarhornum. Gamlatestamentis textinn úr Hósea fjallar um það að það er hægt að treysta Guði. Í pistlinum í Hebreabréfinu er gerð tilraun til að skilgreina hvað trú er og í guðspjallinu hjá Lúkasi fáum við að heyra um lærisveinana sem biðja Jesú að auka trú sína. Þarna eru lærisveinarnir í hlutverki fólksins sem finnst það ekki trúa nógu mikið en þá langar til að trúin þeirra verði meiri og sterkari. Ég veit ekki hvort því sé þannig varið um öll þau sem láta vita að þau séu ekki mjög trúuð.

Jesús svarar þeim hálfundarlega, eins og svo oft. Hann gerir nánast lítið úr þessum kvörtunum þeirra og segir þeim að það þurfi ekki nema ofurlitla trú þess þess að flytja fjöll, eða tré í þessu tilviki.

Hvað ætli hann eigi við?

Er hann að segja þeim að trúin þeirra sé enn ómerkilegri en þeir héldu? Eða er hann að segja þeim að hætta kvarta því trú þeirra sé alveg nógu mikil og jafnvel mun meiri en þeir halda?

Já, ég held að það sé einmitt það sem Jesús á við. Ég held að hann sé að segja lærisveinunum, og okkur, að trúin sé ekkert sem hægt er að mæla, að við þurfum ekki að bera okkur saman við annað fólk. Hann er að segja að trú sem þú upplifir jafn litla og minnsta korn sem til er, geti verið svo sterk að hún geti gert stórkostlegt kraftaverk.

Miklu meira en nóg
Getur verið að ekkert okkar upplifi sig í raun mjög trúuð eða einu sinni nógu trúuð?

Ég verð að viðurkenna að ég klappa mér aldrei á öxlina og segi: „mikið ertu, nú trúuð“. Ekki veit ég hvort þú gerir það en kannski er það sammannlegt að við upplifum okkur ekki vera nóg. Ekki nógu trúuð og ekki nógu allt mögulegt annað. En ég trúi því að Guð sjái okkur sem alveg nóg og miklu meira en það.

Ég held að Guð vilji segja við þig í dag að þú sért alveg nógu trúuð/trúaður.

Ég held að Guð vilji segja við mig í dag að ég sé alveg nógu trúuð.

Trúir þú því?

Trú getur verið svo margt. Trú getur verið traust og trú getur verið von. Hún getur verið það að gera eitthvað í góðri trú.

Trú er í eðli sínu afar hversdagsleg.

Magn trúar mælist ekki í fjölda kirkjuferða eða lengd bæna þó það sé sannarlega gott að fara í kirkju og iðka trú. Trú mælist ekki í því hversu oft við sláum um okkur með trúarlegu eða guðfræðilegu orðfæri.

Trú getur einfaldlega verið það að treysta því að til sé eitthvað æðra og meira en við sjálf. Eitthvað sem við getum leitað til og lagt traust okkar á. Þetta fyrirbæri köllum við sem kristin eru, Guð. Trú getur falist í því að gera skyldu okkar, í því að vera manneskja sem er traustsins verð án þess óska eftir athygli eða sérstökum verðlaunum fyrir það. Þannig getur trúin birst í öllum verkum okkar sem unnin eru í kærleika og af góðum hug. Og þannig getur fas okkar og framkoma í garð annars fólks verið birting trúar.

Dýrð sé Guði sem gefur okkur næga trú og veit að við erum miklu meira en nóg.

Amen.

Blessun
Gleðilegt ár!
Þegar ég vígðist til prests kom til mín prestvígður maður í móttökunni á eftir og bað mig að blessa sig. Það kom svolítið á mig og mín fyrsta hugsun var hver er ég að blessa hann, rétt svo vígð og kann varla blessunarorðin! En ég lét á engu bera og blessaði manninn. Reyndar ákvað að ég blessa hann á íslensku (hann var sænskur) þannig að hann myndi ekki heyra ef ég ruglaðist. Og auðvitað ruglaðist ég því ég var svo stressuð.

Eftir þetta atvik hef ég veitt fjölmörgu fólki blessun og þegið enn fleiri. Blessun er nefnilega ekki eitthvað sem einungis prestar geta veitt. Þegar við kveðjum með orðunum „bless“ eða „vertu blessuð/blessaður“ þá erum við að blessa hvert annað. Við erum að biðja æðri mátt að gæta þeirra sem við blessum og við getum einnig verið að senda bæn út í alheiminn um að allt fari vel.

Í kirkjunni ljúkum við öllum guðsþjónustum og athöfnum með blessun. Þegar fólk giftir sig í kirkju, hvort sem það er við stóra athöfn í kirkjunni eða bara tvö inni á skrifstofu prestsins,  fær það blessun. Þegar börn eru skírð eru þau blessuð í bak og fyrir og það sama má segja um allar aðrar athafnir.

Blessun er ekki eitthvað sem einungis fer fram í kirkju en það má segja að ekkert fari fram í kirkju án blessunar.

Árið okkar
Áramótin eru tími uppgjörs. Kannski verða uppgjörin mikilvægari eftir því sem við eldumst og skynjum betur að við höfum ekki óendanlega tíma í þessari jarðvist. Fjölmiðlar hafa gert upp árið. Áramótaskaupið er búið og fréttaannáarnir hafa verið sýndir. Völvurnar spá fyrir um framtíðina. Hvernig var árið þitt? Var það óvenju gott, þar sem allt gekk þér í hag eða var það erfitt. Ertu kannski fegin/n að 2018 er búið? Ætli það hafi ekki verið blanda af báðu hjá okkur flestum? Hvað tökum við með okkur inn í nýtt ár?

Þrátt fyrir að við kveðjum hið gamla oft með tregablöndnum tilfinningum þá er svo gott til þess að vita að við getum alltaf byrjað upp á nýtt, það er aldrei of seint. Og nýtt ár er einmitt, á ákveðinn hátt, boð um nýtt upphaf. Nýju ári fylgja nýjar vonir, nýjir möglueikar.

Í upphafi árs getum við valið hvað við gerum við það sem stóð upp úr á árinu sem er að líða. Hvaða fréttir skiptu okkur máli, hvaða reynslu getum við lært af og hvaða minningar viljum við geyma. Auðvitað er þetta þó ekki alveg svo einfalt því erfiðu og sáru minningarnar fylgja okkur hvort sem við viljum það eða ekki, afleiðingar mistaka geta haldið áfram að hafa áhrif og afleiðingar ofbeldis og sárrar reynslu hverfa ekkert þó árinu ljúki og nýtt taki við. En við getum þó alltaf valið hvað við gerum við þessa hluti. Látum við þá halda áfram að lita líf okkar og jafnvel rífa okkur niður eða ætlum við að vinna úr þeim, læra af reynslunni og taka með okkur inn í framtíðina það sem byggir okkur upp?

Þegar við viljum hafa áhrif á líf okkar og ná árangri með eitthvað þá er góð leið að setja sér markmið. En það er afar mikilvægt við markmiðssetningu að hafa þau ekki of stór og yfirgripsmikil eða almenn. Þá er ólíklegra að við náum þeim og sitjum uppi ósátt. Þegar við setjum okkur markmið er best að hafa þau nákvæm, einföld og jafnvel mælanleg. Það sama á við um áramótaheitin enda eru þau ekkert annað en markmiðssetning. Það getur verið gott að nota tækifærið við upphaf nýs árs að setja okkur einföld markmið sem auðvelt er að ná. Ég sá um daginn að vinkona mín setti sér það markmið fyrir árið 2018 að lesa eina bók á mánuði og hún hafði haldið utan um allar bækurnar sem hún las og birti listann nú í desember. Þetta er dæmi um yfirstíganlegt og mælanlegt markmið. Annað sem ég hef lært um markmiðssetningar er að við aukum líkurnar á að ná markmiðunum ef við skrifum þau niður og segjum einhverjum frá þeim. Um leið og þú skrifar markmiðið niður verður það raunverulegra og þegar þú deilir því með annarri manneskju er komin meiri pressa á þig að standa við það.

Hvort sem við gerum upp árið ein með sjálfum okkur eða tjáum okkur opinberlega um uppgjörið þá er ég viss um að það sé gott fyrir okkur að fara yfir hvað gerst hefur á árinu. Þannig getum við dregið lærdóm af hinu liðna, hlúð að hinu góða og þakkað fyrir það og jafnvel sett okkur markmið eða áramótaheiti.

Blessað árið
Í nýarstexta gamla testamenntisins í fjórðu Mósebók talar Guð til Móse og biður hann að ávarpa bróður sinn með þeim orðum sem við köllum Drottinlega blessun. Með þessum orðum ljúkum við hverri guðsþjónustu og athöfn í  kristinni kirkjun um allan heim.

Guð vill að Móse tali til bróður síns með fallegum hætti og vilji honum vel.

Guð vill að við tölum til hvers annars með fallegum hætti og sínum hvert öðru velvilja.

Um áramót fer vel á því að biðja hvert öðru blessunar Guðs. Í þessum blessunarorðum sem við munum heyra nú í lok guðsþjónustunnar er ekki aðeins að finna bæn heldur einnig fullvissu um að Guð muni gæta þín. Að Guð verði með þér í gleði og sorg og hverju því sem bíður þín handan við hornið.

Þegar við kveðjum hvert annað með orðunum „bless“ eða „vertu blessaður/blessuð“, felst í því ósk að allt fari vel. Að viðkomandi eigi farsælt líf.

Ég hefði ekki þurft að vera óróleg þegar presturinn bað mig um að blessa sig á vígsludaginn. Í þessari bón fólst ákveðin fegurð og hann var ekki að þessu til þess að dæma um það hvort ég kynni ákveðin orð heldur aðeins til þess að þiggja. En blessun veitum við ekki okkur shjálf heldur þiggjum við hana af öðrum.

Á nýju ári biðjum við Guð að blessa okkur nýja árið, að blessa okkur sjálf og þau sem eru okkur kær.

Á nýju ári biðjum við Guð að blessa landið okkar og gefa að við, íbúar þess, getum sýnt hvert öðru kærleika, umburðarlyndi og réttlæti. Og við biðjum Guð að blessa heiminn okkar sem oft er svo brotinn og hjálpa okkur að gæta jarðarinnar sem okkur er treyst fyrir og vinna að friði.
Guð blessi þig!

Prédikun flutt í Grafarvogskirkju á nýársdag 2018

Prédikun aðfangadags 2018

Heilaga fjölskyldan
Mig hefur lengi langað til að eignast hina heilögu fjölskyldu með hirðum, vitringum, dýrum og öllu…þ.e. styttur. Í nokkurn tíma hef ég alltaf staldrað við og skoðað vel þegar ég sé fjölskylduna með fjárhúsum og jötu til sölu einhversstaðar en ég enda aldrei á að kaupa þetta. Í fyrsta lagi finnst mér þær yfirleitt of dýrar og í öðru lagi hef ég átt erfitt með að velja. Það er bæði til svo mikið af mjög ljótum og mjög fallegum styttum. En á þessari aðventu lét ég slag standa og skellti mér á fjölskylduna. Ég sá þessar fínu styttur í verslun hér í borg sem er þekkt fyrir góð verð, þær voru nógu fallegar fyrir mig þó ekki fylgdi með fjárhús. Þarna voru þó aðalatriðin, Jesúbarnið í jötunni María, Jósef, þrír vitringar og tveir hirðar. það voru einhver áhöld um það hvort Jósef væri í hópnum og hvort hirðarnir væru einn eða tveir. Við erum reyndar sammála um að við getum alveg ákveðið sjálf hver er hvað og að einn hirðirinn er kona.

Það er eitthvað við þessa „mynd“,  af Maríu, Jósef, barninu í jötunni sem snertir okkur. Þessi mynd sem er svo jarðnesk og venjuleg en um leið svo heilög.

Í kvöld mætist hið hversdagslega, hið jarðneska sem við þekkjum svo vel, hinu heilaga og töfrar verða til.

Vertu eins og Guð, vertu manneskja
Fyrir stuttu sá ég svolítið óvenjulega „mynd“ eða sýningu með heilögu fjölskyldunni. Það var í kirkju í Þýskalandi þar sem stóð yfir brúðusýning þar sem fólk og atburðir úr kirkjusögunni og Biblíunni höfðu verið sett upp í kringum Maríu, Jósef og Jesúbarnið og í bakgrunni voru háhýsi stórborgar. Foreldrarnir með barnið voru þarna í forgrunni en þau voru komin úr fjárhúsinu og lögð á flótta með barnið, María sat á asnanum með barnið og Jósef gekk við hlið þeirra. Í kringum þau var fjölbreytt flóra fólks.

Á einum stað, ekki langt frá móður Theresu, stóð blandaður hópur fólks með kröfuspjald. Þarna voru konur í vændi, uppábúnir karlar og konur, prestar og fátækt fólk. Á kröfuspjaldinu þeirra stóð: „Vertu eins og Guð, vertu manneskja“.

Þessu orð hittu mig í hjartastað en þegar þessi setning er orðaleikur og getur einnig verið þýdd sem, Vertu eins og Guð, vertu mennsk eða sýnu mennsku.

Hvernig getum við sýnt sömu mennsku og Guð?

Manneskjan Guð
Guð gerðist manneskja í litlu barni. Þegar Guð, sem er upphafið að öllu, kærleikurinn sjálfur, ákvað að koma inn í heim mannfólksins gerðist það ekki með valdi og látum. Guð kom inn í heiminn í mesta varnarleysi sem hægt er að hugsa sér, sem lítið barn. Guð var eitt sinn fóstur í móðurkviði og Guð fæddist með sama hætti og öll börn mannfólksins, með öllum þeim áhættum sem því fylgir. Og þegar í heiminn var komið var Guð upp á umhyggju foreldra sinna og umhverfisins komið.

Guð hefði getað komið í heiminn með öðrum hætti en Guð er ekki þannig. Guð velur að treysta okkur fyrir sér. Guð velur að koma til okkar í fullkomnu varnarleysi og treysta okkur.

Það er litla barnið þarna í útihúsinu sem sýnir okkur hvernig manneskja Guð er.

Það er litla barnið þarna í útihúsinu sem sýnir okkur hvernig manneskjur Guð vill að við séum.

Við höfum öll verið í sporum litla barnsins. Við hefjum öll þetta líf í móðurkviði og við höfum öll þurft að treysta á umhyggju foreldra eða fólksins í kringum okkur og umhverfisins. Aðstæður okkar til að byrja með geta verið afar ólíkar og aðstæður Jesú í upphafi voru sannarlega ekki þær einföldustu. Foreldrar hans voru ekki gift og þau flúðu undan yfirvöldum skömmu eftir fæðingu hans. Þau voru flóttafólk um tíma. Það rættist þó ágætlega úr drengnum.

Manneskjan manneskja
Vertu eins og Guð, vertu manneskja.

Hvernig verðum við manneskjur eins og Guð eða hvernig sýnum við sömu mennsku og Guð?

Guð sýndi hina fullkomnu mennsku með því að koma til okkar sem varnarlaust barn og treysta okkur. Það fór vissulega ekki að öllu leyti vel að lokum en það hafði þó þau áhrif að nú meira en tvö þúsund árum síðar erum við enn að tala um hann.

Ég held að við þurfum að leita alla leið aftur til fæðingu barnsins, komu Guðs í heiminn til þess að finna okkar sönnu mennsku. Mennskan okkar er nefnilega fólgin í varnarleysinu. Það er þegar við sýnum það hugrekki að verða berskjölduð, að sýna hver við raunverulega erum og treysta, sem við verðum manneskjur eins og Guð.

Litla barnið í jötunni braggaðist vel þrátt fyrir erfiðar aðstæður í byrjun og varð maðurinn Jesús sem kenndi okkur meira um ástina og mennskuna en nokkur önnur manneskja hefur gert. Hann kenndi okkur að bera sanna umhyggju fyrir náunganum og sköpuninni og hann sýndi okkur með lífi sínu að þetta snýst allt um að vera sönn og ekta.

Kannski erum við mennskust þegar við tökum niður grímurnar, sýnum hver við erum og þorum að vera sönn og ekta.

Það krefst hugrekkis hjá fullorðnu fólki að sýna hver við raunverulega erum. Það sem er börnunum bæði eðlilegt og nauðsynlegt er fullorðna fólkinu oft um megn.

Myndirnar af heilögu fjölskyldunni geta verið afar fjölbreyttar því lífið er fjölbreytt. Listafólk hefur, í gegnum tíðina, túlkað þessi fyrstu jól með ólíkum hætti því fæðing Guðs í heiminn hefur ekki sömu merkingu í huga allra. Stundum er lögð ofuráhersla á hið jarðneska og hversdagslega en oft er atburðurinn upphafinn alla leið til stjarnanna. Báðar túlkanirnar og allar myndirnar þar á milli eru sannar því þessar „myndir“ eru á mörkum þessa veruleika og annars. Og þegar hið heilaga mætir hinu jarðneska, hinu hversdagslega verða til töfrar. Og þar sem himinn og jörð mætast og renna saman skiljum við að Guð elskar okkur nákvæmlega eins og við erum. Við þurfum ekki að setja upp grímur og þykjast gagnvart Guði.

Í kvöld kemur Guð til okkar í litlu barni og segir: „Ég elska þig eins og þú ert“. Í kvöld mega allar grímur falla því í kvöld erum við heilög eins og litla barnið í jötunni.
Amen.

• 

Kvíðinn minn
Kvíði er eitthvað sem hefur fylgt mér frá því ég var barn. Þá var hugtakið ekki til nema þá í merkingunni að kvíða fyrir einhverju. Það var ekki fyrr en ég var komin yfir tvítugt og búin að eignast mitt fyrsta barn og kvíðinn fór að ágerast að ég fór að leita skýringa og hjálpar. Það var flókið. Ég fór í ýmsar rannsóknir á líkamanum því einkennin voru oft líkamleg, hraður hjartsláttur, sjóntruflanir og straumar eftir vinstra handlegg. Við vitum jú að þessi einkenni geta gefið vísbendingu um annað en kvíða. Það kom jafnvel fyrir að ég vaknaði um miðja nótt með hraðan hjartslátt og leið eins og einhver hefði tekið um hjartað á mér og væri að kreista það. Sársaukinn var nánast óbærilegur í sálinni. Allt var sorglegt og ömurlegt. Mig langaði ekki að halda áfram að vera til en mig langaði samt alls ekki að hætta því. Þegar ég hugsaði til baka voru nokkur tilvik frá barnæsku þar sem ég mundi eftir að hafa liðið svona en það vissi engin þá að það sem var að plaga mig var kvíði og stundum ofsakvíði.

Það var ekki fyrr en ég hlustaði á viðtal við konu í útvarpinu sem sagði frá svipuðum einkennum sem hún kallaði kvíða og þunglyndi að ég skildi að það var ekkert líkamlegt að mér heldur aðeins andlegt. Ég leitaði lækninga í framhaldinu og fékk hjálp.

Ég hef náð góðum tökum á kvíðanum og hann er sjaldan til mikilla vandræða lengur en hann getur þó tekið sig upp á óvæntum stundum og jafnvel þegar ég á síst von á. t.d. þegar ég hleyp í skipulögðum keppnishlaupum.

10 km og hálft maraþon
Ég byrjaði að hlaupa fyrir nokkrum árum og hef, þegar þetta er skrifað, tekið þátt í um það bil tíu slíkum hlaupum. Í fyrsta sinn sem ég hljóp 10 kílómetra í Reykjavíkurmaraþoninu gerðist þetta. Ég fór í hlaupið full eftirvæntingar og taldi mig vel geta hlaupið þetta á um það bil klukkutíma. Ég fór af stað og þetta var svo létt. Ég var full af orku og gaf í. Þegar ég var komin um það bil sex km. kemur brekka og einmitt þá hlaupa “hérarnir“, sem haupa þetta á 60 mínútum, framúr mér. Við þetta gerðist eitthvað og ég fór að efast um sjálfa mig. Ég fylltist vonleysi (þó ég reyndi af veikum mætti að hlusta á bókina sem ég var með í eyrunum og gleyma mér) og þegar ég var komin um það bil 8 kílómetra leið mér orðið svo illa að ég fór að sjá fyrir mér hvernig ég gæti farið út í kant og látið sem það væri að líða yfir mig og hætt hlaupinu. Mér leið eins og ég væri föst í endalausu hlaupi sem mig langaði ekkert til að vera í en mætti alls ekki hætta. Ég hætti þó ekki þrátt fyrir erfiðar hugsanir. Ég bara hélt áfram að hlaupa og lauk hlaupinu á 61 mínútu. Þegar ég var búin sagði ég við fólkið mitt að þetta ætlaði ég aldrei að endurtaka.

Ég stóð við það árið eftir en tveimur árum síðar tók ég aftur þátt og þá var þetta ekkert mál enda var ég bæði í góðu formi og svo hafði ég stjórn á huganum allan tímann. Eftir þetta fylltist ég eldmóði og skráði mig í hálft maraþon í útlöndum. Það ár hljóp ég þrjú hálfmaraþon. Mér gekk vel í þeim öllum og var glöð allan tímann. Enginn kvíði var að angra mig og allt gekk vel.

Þessi velgengni varð til þess að ég ákvað að láta verða af því að hlaupa heilt maraþon. Ég hugsaði sem svo að þar sem gat hlaupið hálft maraþon þá hlyti ég að geta æft fyrir heilt og klárað það. Ákvörðun var tekin og ég skráði mig í maraþon í Amsterdam. Ég æfði vel. Ég var með góða vinkonu sem hlaupafélaga og við vorum með gott fjögurra mánaða prógram sem ég fylgdi næstum því undantekningalaust. Til að byrja með hljóp ég meira en gert var ráð fyrir. Engin meiðsli voru að hrjá mig og ég jók vegalengdirnar eins og gert var ráð fyrir. Svo nálgaðist lengsta hlaupaæfingin fyrir sjálft maraþonið. Þetta voru 32 km. sem ég átti að hlaupa. Ég var stödd í útlöndum og hafði ákveðið nákvæmlega hlaupaleiðina og hlakkaði til enda var betra veður þar en hafði verið á lengstu hlaupaæfingunum á Íslandi vikurnar áður. Daginn fyrir þessa lengstu æfingu fylltist ég svo af kvefi og á sjálfan hlaupadaginn var ég komin með hita. Það fór mjög illa í mig að þurfa að sleppa þessari æfingu. Ég var búin að hlaupa 28 kílómetra tvisvar sinnum sem var lítið mál og tveimur dögum áður hafði ég hlaupið 15 kílómetra eins og ekkert væri. En ég var veik og þurfti að sleppa þessari æfingu.

Það liðu sex dagar þar til ég treysti mér til að hlaupa þessa 32 kílómetra. Það gekk sæmilega þrátt fyrir kvef og mikinn mótvind. Ég kláraði það og var ekkert sérstaklega þreytt á eftir. Eftir þetta fór ég að trappa niður æfingar og undirbúa sjálft maraþonið. Ég fór að lesa allt sem ég gat um maraþon. Las reynslusögur og kynnti mér hvernig fólk undirbjó sig. Ég skoðaði hvernig best væri að haga mataræðinu dagana fyrir hlaup og heyrði í flestum sem ég þekki sem einhvern tímann höfðu hlaupið maraþon. Ég safnaði í sarpinn og reyndi að fylgja öllum leiðbeiningum. Þegar dagurinn nálgaðist fór ég að sofa verr. Ég átti erfitt með að sofna á kvöldin og var þreytt á morgnanna og síðasta hlaupaæfingin gekk illa. Ég var þreytt og fann að öndunin var ekki í lagi.

Heilt maraþon
Svo kom hlaupadagurinn í Amsterdam. Ég dreif mig á fætur. Borðaði aðeins meiri morgunmat en venjulega, bæði hafragraut (kom með haframjölið með mér frá íslandi) og lítið rúnstykki með osti og sultu, bláber, vatn og kaffi. Við fórum með neðanjarðarlestinni á staðinn og allt gekk eins og í sögu. Svo kom að því að ég hljóp yfir startlínuna og hlaupið var hafið. Ég ákvað að hafa ekkert í eyrunum fyrstu 10 – 20 kílómetrana en var tilbúin með hlaðvarp sem var fyndið og skemmtilegt og krafðist engrar einbeitingar. Ég reyndi að hugsa um að hlaupa rólega í byrjun en ég var ekkert glöð. Þarna var fólk í skemmtilegum búningum, fólk sem talaði ólík tungumál. Merkingar á fötum gátu verið fyndnar. Þarna voru hljómsveitir og tónlistarfólk að skemmta hlaupurum á götuhornum og fólk að hvetja. En mér fannst þetta ekkert skemmtilegt. Ég hugsaði bara um hvað ég ætti langt eftir, hvort ég væri ekki örugglega að hlaupa allt of hratt eða allt of hægt og smám saman helltist yfir mig depurð. Ég fann allskonar lyktir. Ég fann steikingarlykt, reykingalykt, kannabislykt og megna svitalykt. Allt þetta pirraði mig. Á ellefta kílómetranum hitti ég hlaupavinkonu mína sem var einstaklega hress og glöð. Hún náði sér í kraft úr öllu því sem var að gerast í kringum okkur og var ekkert að hugsa um hraða eða hvort þetta yrði einhvern tíma búið. Hún fór að spjalla við mig en ég bara þagði. Ég deildi engri gleði með henni. Ég var bara þreytt (á sálinni) og var alls ekki að nenna þessu. Smám saman kom aftur þessi tilfinning, sem ég fann fyrir í fyrsta 10 km hlaupinu, um að ég væri föst þarna og kæmist aldrei í burtu. Svolítið eins og hamstur í hjóli sem aldrei hættir að snúast.

Við hlupum saman nokkra kílómetra og að lokum tók ég stóra ákvörðun. Ég ákvað, og það var ekki auðvelt, að segja henni hvernig mér liði. Að ég væri að drepast úr kvíða. Hún var þá farin að taka eftir því að ég var móðari og þögulli en venjulega, því yfirleitt er það ég sem er blaðrandi allan tímann þegar við hlaupum saman. Hún brást hárrétt við og eftir svolítið samtal um þetta bað ég hana að hlaupa með mér alla leiðina, að fylgja mér í gegnum þetta. Og það gerði hún. Hún talaði og ég þagði. Inn á milli gerði ég reyndar grín að þessri ömurlegu líðan enda er það er eina leiðin fyrir mig þegar þetta verður sem verst. Á tímabili fann ég fyrir því að öndunin varð grunn og að stutt var í oföndun. Kannski ekki að furða enda er erfitt að vera á hlaupum í kvíðakasti.

Þegar við vorum hálfnaðar var mér orðið alveg sama um tímann og fór að ganga í smá stund á nokkrra kílómetra fresti en þau sem þekkja til vita að það er vont að byrja að ganga í svona hlaupi því þá er yfirleitt stutt í næsta labb. Þrátt fyrir þessa ömurlegu líðan næstum allt hlaupið þá var líkaminn í fínu formi. Ég fann ekki fyrir neinu nema svolitlum verk í öðru hnénu sem ég hafði byrjað að finna fyrir um það bil viku fyrr. Þessi verkur ágerðist þó aldrei og háði mér ekki líkamlega, en sjálfsagt andlega.

Þetta fór aðeins að verða auðveldara eftir 32 kílómetra. Þá voru aðeins 10 kílómetrar eftir og ég var ekki lengur jafn heltekin af kvíðanum. Ég gat þó ekki glaðst yfir neinu og vonaði bara að þetta yrði einhvern tíma búið. Síðustu tveir kílómetrarnir voru ótrúlega langir en það eru þeir væntanlega hjá öllum maraþonhlaupurum. Þegar 500 metrar voru eftir gaf ég í og hljóp eins hratt og ég gat í mark enda var líkaminn alls ekki lúinn.

Mikið var ég fegin þegar þetta var búið!

Niðurstaðan og framtíðin
Það sem eftir var dagsins fór að miklu leyti í að vinna úr þessari reynslu. Ég gat ekki glaðst nógu vel yfir því að hafa hlaupið heilt maraþon og verið góðu líkamlegu standi allan tímann. Ég gat ekki glaðst nægilega yfir því að ég hafði æft vel og verið alveg tilbúin, líkamlega, í þetta hlaup. Mér fannst ég ekki nógu dugleg. Næstu klukkutímar og svo dagar fóru í að sannfæra sjálfa mig um að ég hefði víst verið dugleg, að ég hefði staðið mig vel. Ég er svo lánsöm að eiga hlaupavinkonu sem þekkir mig vel og hefur menntun, reynslu og innsæi til þess að geta hjálpað mér að vinna úr þessu. Niðurstaðan var í stórum dráttum sú að kvíðinn hafi raunverulega byrjað þegar ég veiktist daginn fyrir lengsta hlaupið þremur vikum fyrir maraþon. Þá byrjaði að öllum líkindum kvíðapúkinn minn að fá mig til að efast. Þá fór ég að hugsa of mikið.

Kvöldið eftir maraþonið tók ég ákvörðun; Ég ætla að gera þetta aftur, helst að ári. Ef ég get klárað maraþon í kvíðakasti þá hlýt ég að geta klárað það aftur án kvíða. Nú veit ég hvernig þetta er. Ég veit að ég get þetta auðveldlega en næst ætla ég að hugsa um að hætta að hugsa. Markmiðið verður bara að njóta, ekki að hugsa um tíma, reyna að taka þetta með hæfilegu kæruleysi og vera glöð yfir því að geta hlaupið.

Prédikun flutt í Grafarvogskirkju annan sunnudag í aðventu.

Syndin mín
Ég ætla að byrja á að gera játningu.
Þegar kemur að syndajátningunni í messunni þá er mín játning nær undantekningarlaust að ég hef hugsað illt um náunga minn. Stundum tala ég líka illa um fólk við mína nánustu trúnaðarvini því mér finnst gott að fá útrás einhvers staðar fyrir mínar lægstu og verstu tilfinningar. Stundum þegar ég tala illa um einhverja manneskju þá er það til þess gert að hefja sjálfa mig upp. Því stundum sækir að mér sú afleita hugsanavilla að ef eitthvað annað fólk er fullt ágætis þá geti ég ekki verið það líka. Svolítið eins og að það sé bara ákveðinn fjöldi fólks sem getur verið í lagi í einu.

Auðvitað er þetta hin mesta vitleysa og á öllum venjulegum dögum veit ég það. En svo dett ég aftur ofan í far syndarinnar og fer að hugsa illa um einhverja manneskju og jafnvel að tala svolítið leiðinlega um hana, allt vegna eigin óöryggis.

Ég kalla þetta synd.
Ég kalla þetta synd vegna þess að gríska orðið yfir synd þýðir, að missa marks. Að syndga er því að skjóta framhjá eða að takast ekki það sem upp var lagt með, að gera mistök.
Ég vil hugsa og tala vel um allt fólk en af einhverjum ástæðum tekst það ekki alltaf og því er þetta synd. Nánar

Mannætan og himnaríki
Í einni af bókum Astrid Lindgren um Maddid fara börnin í sögunni að tala um himnaríki. Þetta hefst allt með því að Maddid fer að útskýra fyrir hinum hvernig hljóðlát mannæta hreyfir sig. Hún lýsir því með ríku myndmáli hvernig mannætan læðist aftan að trúboðanum, ræðst á hann og borðar hann.

Beta systir hennar fær hroll því það er ljótt að gera svona lagað. Aumingja trúboðinn hefur ekki gert neitt af sér.  Hún segir að mannætan muni aldrei komast til himna ef hún hagar sér með þessu móti. Maddid er sammála því að mannætan komist ekki til himna. En svo fer Beta að hugsa málið betur og kemst að þeirri niðurstöðu að mannætan komist víst til himna. Hún kemst til himna vegna þess að hún er með trúboðann í maganum og trúboðinn verður að komast til himna.

Þetta eru frábærar hugleiðingar um himnaríki hjá Astrid Lindgren. Hún bendir okkur þarna á að þetta er ekki svo einfalt með himnaríki og helvíti. Það er ekki svo einfalt að velja hin réttlátu frá þeim ranglátu, að skipta fólki í hin góðu og hin vondu. Í sögunni fæst sú niðurstaða að jafnvel hin ranglátu, þau sem gera vonda hluti, eins og að borða fólk, komist til himnaríkis. Það gerist reynar með hjálp hinna réttlátu.

Boðskapurinn um himnaríki og helvíti hefur alltaf verið okkur kristnu fólki hugleikinn að einhverju marki. Í Biblíunni er talað um himnaríki eða Guðs ríki og helvíti, eða eilífan eld eftir þetta líf. Þar er talað um himnaríki mitt á meðal okkar og það einnig hægt að skilja það sem himnaríki innra með okkur.

Hvað af þessu er nú rétt? Er þetta kannski allt rétt? Getur þetta bæði snúist um innri líðan, stöðu okkar og líðan í þessu lífi og eftir þetta líf? Nánar

Prédikun flutt í Kirkjuselinu í Grafarvogi 18. október 2018

Er hægt að fyrirgefa fávitum?

Er hægt að fyrirgefa ofbeldisfólki, þeim sem nauðga, þeim sem brjóta á börnum með einhverjum hætti? Getum við fyrirgefið morðingjum eða þeim sem stela og eyðileggja? Getum við fyrirgefið þeim sem svíkja okkur og eða hafa okkur fyrir rangri sök?

Eigum við að fyrirgefa þessu fólki?

Hvað með okkur sjálf? Eigum við rétt á að fá fyrirgefningu þegar við sjálf svíkjum, erum vond við fólk eða gerum mistök?

Trú á fyrirgefningunni
Ég hef tröllatrú á fyrirgefningunni og er alveg sannfærð um að hægt sé að lifa lífi þar sem grunnsýnin er sú að okkur verði fyrirgefin mistök og misgjörðir og að við getum á sama hátt fyrirgefið öðru fólki það sem því verður á. En á sama tíma er fyrirgefningin afar flókið fyrirbæri og mér hefur ekki tekist að fyrirgefa öllum og ég veit að það er fólk í þessu samfélagi sem er ósátt við mig og mun jafnvel alltaf vera það vegna þess að ég hef valdið þeim vonbrigðum.

Kristin trú gengur að miklu leyti út á fyrirgefningu. Jesús Kristur er alltaf að boða það að við eigum að fyrirgefa hvert öðru og að við eigum að geta beðist fyrirgefningar. Trúin gerir nefnilega ráð fyrir því að við séum ófullkomnar verur sem gerum mistök og að okkur takist ekki alltaf neitt sérstaklega vel upp. En hann gerir einnig ráð fyrir að við biðjumst fyrirgefningar og að til þess að okkur verði fyrirgefið þá þurfum við að iðrast og viljum bæta fyrir brot okkar eða mistök. Nánar

 

Prédikun í Grafarvogskirkju 14. september 2018

Ég segi mig úr kirkjunni
Ég segi mig bara úr Þjóðkirkjunni!
Það er ekkert að gerast í þessari kirkju. Bara nokkrar gamlar rykfallnar konur á kirkjubekkjunum á sunnudögum. Kirkjan fær háar fjárhæðir frá ríkinu á hverju ári, einu sinni var hún á móti því að samkynhneigt fólk gifti sig. Já og hún getur hún ekki einu sinni tekið á kynferðisbrotum innan kirkjunnar og hvað þá kaþólskra presta í öðrum löndum!

Mýtur og rof
Nei, vitið þið hvað. Þetta er bara alls ekki svona. Í þeim kirkjum sem ég þekki til er meira og minna fullt í messum á sunnudögum og hvorki rykfallið fólk né kirkjubekkir. Kirkjurnar eru fullar af fólki á öllum aldri alla daga vikunnar og flest kvöld. Hingað koma hressir krakkar, tónlistarunnendur, fólk sem syrgir og ástfangin pör af öllum kynjum. Í kirkjuna kemur fólk sem þráir innri frið, fyrirbænir og samfélag með öðru fólki.

Það er svo merkilegt að heyra reglulegar fréttir og fjölmiðlaumfjallanir um þessa kirkju sem fólk er alltaf að segja sig úr Það eru ekki frásagnir úr hverfiskirkjunum, söfnuðunum í hverfinu, bænum eða þorpinu. Um þá kirkju er sjaldan fjallað um í fjölmiðlum. Í þeirri kirkju eru tengsl. Þar er fólk. Þar er líf.

Að sjálfsögðu er ástæða fyrir þessum miklu viðbrögðum margra þegar kirkjan, sem stofnun, gerir eða segir eitthvað sem fólki líkar ekki. Það er ástæða fyrir því að mýtan um rykföllnu tómu kirkjurnar lifir enn og það er ástæða fyrir því að fólk segir sig úr kirkjunni um leið og biskup segir eitthvað sem fólki líkar ekki. Einhvers staðar hefur kirkjan, sem stofnun, misst ákveðin tengsl við fólkið sitt, við söfnuðinn. Nánar

Prédikun flutt í Grafarvogskirkju 16. september 2018 út frá Lúk. 7: 11-17.

Þekkir þú einhverja manneskju sem hefur verið reist upp á frá dauðum? Við þekkjum vissulega flest sögur fólks sem hefur dáið eitt augnablik og komið aftur en hér er ég að tala um einhver sem eru sannarlega dáin og eru á leið í gröfina.

Ég hef í gegnum tíðina kynnst nokkuð af fólki sem hefur misst barnið sitt. Ég hef bæði kynnst því í gegnum starfið mitt sem prestur en líka persónulega í minni nánustu fjölskyldu. Ég hef séð og upplifað hvernig slíkur missir breytir öllu. Það er varla nokkuð skelfilegra til en að missa barnið sitt. Slík sorg getur haft miklar afleiðingar allt í kring, bæði á foreldrana sjálfa en líka á systkini, afa og ömmur, fjölskyldu og vini.

Þessi kraftaverkasaga sem við heyrðum hér í dag, um það þegar Jesús reisir son ekkjunnar frá dauðum er eiginlega kjaftshögg þeim sem misst hafa.
Hún er ekki til þess fallin að auka trú.
Í það minnsta ekki ef hún er skilin bókstaflega.

Af hverju reisir Jesús ekki við barnið mitt? Mömmu mína eða afa? Gerði hann þetta bara til að sýna hvað hann gæti og hætti svo? Nánar