Skip to main content
Flokkur

Prédikanir

okt 06
Love0

Griðastarður í 90 ár

Eftir Fréttir, Prédikanir

Prédikun flutt í Víkurkirkju í Vík í Mýrdal í tilefni af 90 ára afmæli kirkjunnar 6. október 2024.

Stórbrotin náttúra
Kæri söfnuður, innilega til hamingju með afmælið!
90 ár, og enn stendur kirkjan hér í Vík jafn tignarleg og fögur á einum glæsilegasta kirkjustað landsins. Víkurkirkja er sannarlega eitt helsta kennileiti Víkur ja, ef frá eru taldir Reynisdrangarnir, Dyrhólaey, Víkur- og Reynisfjara, Hjörleifshöfði og Mýrdalsjökull. Einmitt, hér skortir ekki tignarlega náttúru enda er Vík og Mýrdalurinn nú einn eftirsóttasti ferðamannastaður landsins. Því fylgja bæði einstök tækifæri en ekki síður áskoranir.

Í barnæsku minni hékk málverk í borðstofunni hjá afa mínum og ömmu þar sem myndefnið voru menn á opnum árabáti á leið til sjóss hér frá Víkurfjöru. Myndin er áhrifamikil því hvítflissandi öldurnar eru allt í kringum bátinn en farmurinn var ull sem væntanlega var á leið í skip. Það er augljóst á þessari mynd að það var ekki létt verk að róa frá Vík. Þetta verk hangir nú á heimili foreldra minna en ég komst að því síðar að á þessu málverki, sem er málað eftir ljósmynd, má sjá langafa minn og félaga hans en hann var formaður á báti sem ýmist flutti varning til og frá skipi sem lagði hér fyrir utan eða stundaði fiskveiðar. Það er nóg að virða þetta málverk fyrir sér stutta stund til þess að gera sér í hugarlund hversu erfitt það hefur verið að róa út héðan frá Vík enda hefur aldrei verið hér höfn og mjög brimsamt og því var ekki óalgengt að slys yrðu þegar bátarnir komu að landi. Já, og þeir voru margir sjómennirnir sem skiluðu sér ekki heim úr róðri.

Ég kom oft til Víkur sem barn og þá oftar en ekki með afa mínum og ömmu enda afi minn fæddur og alinn upp hér í Reynishverfinu. Erindi ferðanna var að heimsækja fjölskyldu og vini auk þess sem ég tel líklegt að margar haustferðirnar hafi verið í því augnamiði að sækja fýl þ.e.a.s. eftir að afi hætti að veiða hann sjálfur. Ég er sem sagt alin upp við að borða fýl.

Ég var ekki gömul er ég heyrði fyrst sagt frá Kötluógninni og sú hugsun hefur aldrei alveg vikið úr huga mér og dáist ég að því æðruleysi sem er grundvöllur þess að lifa og búa á stöðum eins og Vík þar sem ógnir náttúrunnar minna sífellt á sig – stundum á hverjum degi.

Já, Vík og nágrenni hefur alltaf staðið fyrir nokkra dramatík í mínum huga enda náttúrufegurðin svo tilkomumikil að hún lætur enga manneskju sem hingað kemur ósnortna.

Fyrir ykkur sem hér búið er þetta sjálfsagt allt saman frekar hversdagslegt þar sem þið hafið þessar perlur fyrir augunum alla daga. En það sama má ekki segja um okkur sem hingað komum sem gestir. Enda er þetta einn áhrifamesti ferðamannastaður landsins.

Allt er breytt en fólkið er eins
Það má með sanni segja að hér hafi margt breyst frá því ráðist var í að reisa hér kirkju fyrir 90 árum. En það sem ekki hefur breyst er manneskjan. Við höfum sömu þarfir og fyrir 90 árum þó að þær taki á sig aðrar birtingamyndir. Ýmislegt er manneskjunni auðveldara í dag en þá en þrátt fyrir að tæknin hafi umbreytt öllu okkar lífi erum við í grunninn eins.

Biblían sýnir okkur þetta svo ljóslega því fólkið sem þar er sagt frá er ekkert öðruvísi en við. Vissulega var það uppi á öðrum tímum og á öðrum stað í heiminum en það hafði sömu þarfir og við. Biblían fjallar í grunninn um samband manneskjunnar við Guð á ólíkum tímum og það hefur ekki breyst. Einhver sagði að það væri aðeins ein manneskja í Biblíunni sem væri í lagi, og að það væri Jesús. Það er mikið til í því en á því er líka mjög einföld skýring. Það er vegna þess að breyskleiki okkar birtist með svo skýrum hætti í tengslum okkar við almættið. Það er þegar lífið verður flókið og erfitt sem við virkilega leitum eftir tengslum við Guð.

Í guðspjalli dagsins er sagt frá því er Jesús finnur fylgjendur sína, lærisveina. Það má orða það þannig að hann sé að ráða fólk í vinnu. Hann velur þarna menn sem koma til hans um leið og hann kallar og þeir treysta honum um samstundis. En við heyrum einnig um Natanel sem er alls ekki tilbúinn til að gleypa við því að Jesús sé eitthvað merkilegur enda telur hann ólíklegt að eitthvað gott komi frá Nasaret. Ef til vill glittir hér í klassíkan hrepparíg eða skemmtilega kaldhæðni. Í það minnsta er Natanel ekki tilbúinn til þess að trúa því að Jesús sé sá sem vinir hans segja hann vera. Jesús móðgast ekkert við þessi viðbrögð enda sjálfsagt ýmsu vanur. Og hér kemur það áhugaverða, hann horfir í augu Natanels og lætur hann vita að hann sjái hann. Hann fær Natanel til þess finna að hann skipti máli. „Ég sá þig undir fíkjutrénu“, segir Jesús og sýnir honum að hann er raunverulega vakandi fyrir umhverfinu og fólkinu sem hann mættir. Að hann horfir á fólk en ekki í gegnum það.

Þarna held ég að við séum komin með lykilatriði í þessum guðspjallstexta sem gefur okkur vísbendingu um hvað það er sem skiptir máli þá … og skiptir enn máli í dag. Að Jesús horfði ekki bara á manninn heldur sá hann, hann.

Flóknir tímar
Þessa dagana er mikið rætt um stöðu samfélagsins og líðan okkar út frá hörmulegum atburðum sem hafa átt sér stað á þessu ári. Þegar Bryndís Klara var drepin óskaði fjölskyldan hennar eftir því að eitthvað gott kæmi út frá því voðaverki svo martröð þeirra yrði aldrei að martröð annarra. Við erum mörg sem höfum brugðist við þessu enda er samfélagið sem foreldrar Bryndísar kölluðu þar eftir, eitthvað sem við viljum öll.

Eins og svo oft áður finnum við svörin í Biblíunni. Ég trúi því nefnilega að í guðspjalli dagsins sé að finna sterka vísbendingu um hvernig við getum snúið samfélaginu af braut tómlætis og firringu sem of mörg okkar  upplifa í dag. Sagan af Jesú og Natanel er saga um samskipti einstaklinga. Hún er saga af persónulegum samskiptum og snertingu einstaklinga.

Það breytti lífi Natanels að Jesús sá hann. Hann fór að trúa og eignaðist þannig tilgang og merkingu. Við erum ekkert öðruvísi en Natanel. Öll þráum við að vera séð. Að einhver sjái hver við raunverulega erum.

Við erum nefnilega svo harla fín einmitt eins og við erum og það skiptir máli að við sjáum það góða, fagra og fullkomna í hvert öðru. Að við sjáum hvert annað.

Jesús sér það. Jesús sér þig og Jesús sér mig. En sjáum við hvert annað?

Lítið í kringum ykkur. Lítið á manneskjuna sem situr við hlið ykkar nú. Hvað sjáið þið? Lítið á börnin ykkar. Lítið á maka ykkar, foreldra, vini. Lítið á fólkið á undan ykkur í röðinni í Krónunni. Hvað sjáið þið?

Um þessar mundir er mikið rætt um skaðsemi snjalltækja og samfélagsmiðla og það er án efa mikið til því að við eyðum flest of miklum tíma í þessum tækjum. Og við megum ekki festast í boðhætti og tala bara um börnin í þessu samhengi. Við getum öll gert betur hér.

En gleymum þó ekki að á öllum tímum hefur eitthvað ógnað samskiptum okkar og mennsku. Börn voru líka í hættu fyrir 50 árum og 90 árum vegna alls kyns ógna, ekki aðeins í dag. Því þarf hvert samfélag að vera meðvitað um þær ógnir er steðja að unga fólkinu og mennsku okkar allra hverju sinni og vera tilbúið til þess að takast á við þau vandamál án upphrópana og fordæminga.

Fyrir 2000 árum sá Jesú Natanel og ég er sannfærð um að það virki ekki síður í dag en þá. Lykillinn er að við leggum okkur fram um að sjá hvert annað. Ekki ritstýrða glansímynd á Instagram í símanum – heldur manneskjuna sem blasir við okkur þegar við lítum upp úr símanum.

Samfélagsmiðlar eru dásamleg tæki sem geta gert heiminn minni, geta aukið á skilning okkar á ólíkum menningarheimum, geta tengt fólk og skapað vináttu. En það má ekki vera á kostnað raunverulega tengsla. Þeir mega ekki verða til þess að við glötum hinu mannlega – að við hættum að sjá hvert annað.

Griðarstaður í 90 ár
Í kirkjunni leggjum við okkur fram um að sjá hvert annað. Hér í Vík hefur þessi kirkja verið griðarstaður þeirra sem hér búa í 90 ár. Og þessi kirkja er griðarstaður í bókstaflegri merkingu því hún mun vera ein opinberra bygginga sem stendur örugg fyrir flóði vegna Kötlugoss. Kirkjan hér í Vík er því sannur griðarstaður. Í 90 ár hefur hún fært okkur öryggi. Veitt okkur skjól fyrir veðri og vindum og gefur rými til tilbeiðslu og samfélags þar sem fólk sér hvert annað.

Söfnuðurinn hér Víkurprestakalli stendur frammi fyrir ýmsum áskorunum en mannauðurinn hér er einstakur og það hefur verið gefandi að fylgjast með hvernig samfélagið hér, og kirkjan, finnur lausnir og leitar leiða til þess að takasta á við hverja áskorunina á fætur annarri. Ég veit að það gerist ekki að sjálfu sér. Úr fjarska hef ég séð vinnusemina, eljuna og drifkraftinn sem þarf til þess að halda kirkjustarfi úti og koma þaki yfir það starf. Í dag sé ég fólkið á bakvið þá vinnu. Ykkur.

Ég bið ykkur kæri söfnuður blessunar Guðs og sem biskup stend ég á meðal ykkar og hvet ykkur áfram í ykkar mikilvægu þjónustu.

Ég veit að kirkjan hér á hæðinni mun halda áfram að reynast fólki griðarstaður um ókomna tíð og vera glæsilegt tákn Víkur.

Dýrð sé Guði sem sér þig og vill að við sjáum hvert annað.
Amen.

 

sep 10
Love0

Alþingi án meðvirkini

Eftir Prédikanir

Prédikun flutt í helgistund fyrir setningu Alþingis

Það er ekki fyrir meðvirka manneskju að sitja á Alþingi.

Eitt hefur nefnilega lengi vakið athygli mína og það er að ég sé stundum sama fólkið og tekst á í ræðustól Alþingis, jafnvel á stundum virkilega harkalega, sitja svo saman sem mestu mátar í kaffiteríunni, um borð í flugvél eða að taka á því saman í ræktinni. Því segi ég að það sé ekki fyrir meðvirka manneskju að sitja á Alþingi. Það sem við, sem fylgjumst með störfum Alþingis, sjáum er fyrst og fremst það sem fer fram í þingsalnum en þó er það svo að öll alvöru vinnan, málamiðlanirnar og sættirnar fara fram fyrir luktum dyrum svo sem á nefndarfundum og það er ekki sýnt frá þeim samtölum og þeirri vinnu í sjónvarpinu.

Það krefst ákveðins þroska að geta umgengist og þótt vænt um fólk þó að það sé okkur ósammála í mörgum málum, já og jafnvel  í grundvallarmálum. Manneskjan er nefnilega svo miklu meira en skoðanir hennar, og hvað þá þær sem birtast á samfélagsmiðlum. Auk þess er það hverju okkar hollt að raða ekki einungis í kringum okkur fólki sem er sama sinnis og við um alla hluti. Þá endum við í bergmálshelli og förum á mis við það tækifæri að kynnast því góða fólki sem hefur það eitt til saka unnið að vera ósammála okkur um pólitík, eða trúmál. Vissulega er þægilegast að umgangast fólk sem er okkur sammála en grundvallarstef lýðræðisríkis er frelsi til ólíkra skoðana.

Dansinn
Lexía síðastliðins sunnudags er lesin var í kirkjum landsins er sagan af gullkálfinum og dansinn í kringum hann. Ég býst við að þið kannist flest við þessa sögu enda er hún hluti af menningu okkar eins og svo margar sögur Biblíunnar

Dansinn í kringum gullkálfinn segir sögu af fólki sem dýrkar eitthvað innantómt. Það dansar í kringum styttu því það þarfnast áþreifanlegs Guðs. Það býr til Guð úr gullinu sem það á í fórum sínum, úr skartinu.

Fólkið sem þarna um ræðir er statt í eyðimörkinni, langt frá allri siðmenningu. Það hefur verið frelsað af Guði og leitt úr ánauð í Egyptalandi. Leiða má líkum að því að gullið, skartgripir sem fólkið tók af sér, bræddi og mótaði sem nautkálf sé tákn þess oks er fylgt hafði þrældómnum í Egyptalandi sem þau voru nú laus undan.

Fólkið var þó ekki frjálsara en svo að um leið og leiðtoginn þeirra, Móse brá sér af bæ, upp á fjall til þess að hitta Guð sinn og sækja steintöflurnar með boðorðunum 10, myndaðist svo mikið tómarúm að þau bjuggu til styttu af kálfi eða nauti sem minnti á guðina sem þau höfðu dýrkað áður sem margir voru í kálfslíki. Ef til vill fólst ákveðið öryggi í nautkálfinum. Hann var kunnuglegur og táknaði styrk, hörku og árasargirni. Hann gat ráðist á ógnina. Það var ekkert mjúkt eða kærleiksríkt við kálfinn en hann var bæði sterkur, glóandi og áþreifanlegur.

Þegar kálfurinn er tilbúinn heldur fólkið veislu. Það dansar í kringum kálfinn og færir honum fórnir. Þau  þarfnast leiðtoga. Það er nýtt fyrir þeim að fylgja Guði sem það getur ekki gert sér greinagóða mynd af, Guðs sem ekki er hægt að snerta.

Sagan af gullkálfinum og dansinum í kringum hann er saga af fólki sem villist af leið skamma stund. Það beinir bænum sínum að veraldlegum auðæfum. Það leggur traust sitt á það sem ekkert gefur af sér nema birtu í augu og góða veislu eina kvöldstund.

Dansinn í kringum gullkálfinn er tákn um græðgi og þrá okkar eftir veraldlegum gæðum. Við föllum flest, ef ekki öll, fyrir gullkálfum og hrífumst með í dansinn í kringum hann.  Hann glóir svo fagurlega og það er svo gaman í návist hans að það er auðvelt að gleyma sér. Hann er stór og sterkur. Hann er sigurviss.

Gullkálfurinn er líka dæmi um það sem getur gerst þegar við missum sjónar af því sem raunverulega skiptir máli í þessu lífi. Á fæðingardeildinni hérna í Reykjavík verða til nýir Íslendingar á hverjum degi – hver einn og einasti þeirra eignalaus. Handan Öskjuhlíðarinnar er svo stærsti kirkjugarður landsins, fullur af fólki sem eitt sinni átti pening. Peningar færa okkur öryggi. Þak yfir höfuðið og matur á borðið kostar peninga. Ég geri ekki lítið úr því. Þeir eru verkfæri sem við notum í lífinu, en þeir eru ekki lífið sjálft.

Þegar við erum farin að lifa lífinu peninganna vegna, þá er farið að glitta í kálfinn. Peningur eru góður þjónn, en vondur húsbóndi, og enn verri guð.

Hver er gullkálfur (eða gullkálfar) dagsins í dag? Erum við búin að bræða skartið og smíða gullkálf enn eina ferðina sem samfélag eða hvert og eitt fyrir sig. Gullkálfarnir eru um allt, í einkalífi, stjórnun landsins, kirkjunni. Þeir skína svo skært og því auðvelt að hrífast með í dansinum. En allur gleðskapur tekur enda og ljósin kvikna.

Reglurnar og boðorðin
Góðu fréttirnar eru þær að Móse steig að lokum niður af fjallinu með steintöflurnar með boðorðunum tíu. Hann kom með boðskapinn beint frá Guði og stöðvaði dansinn. Hann kveikti ljósin og víman rann af fólkinu. Þetta hefur einnig gerst margoft með okkar gullkálfa og okkar tryllta dans. Við getum nefnilega stöðvað dansinn og séð skýrt á ný en stundum þarf til þess einhvern eins og Móse eða barnið sem sá nekt keisarans til þess að vekja okkur af vímunni.

Það kaldhæðnislega er að fyrsta boðorðið fjallar einmitt um það sem fólkið þarna hafði fyrir stafni. Í fyrsta boðorðinu erum við vöruð við því að dýrka dauða hluti sem ekkert gefa. Því er ekki að undra að Móse hafi orðið svo mikið um að hann kastaði steinplötunum í jörðina svo að þær brotnuðu.

Nýr tónn
Með boðorðunum 10 kom alveg nýr tónn. Boðrðin eru í raun mannréttindayfirlýsing. Þar eru að finna reglur sem eru jafn gildar í dag sem á tímum Móse. Þetta eru grundvallar umgengnisreglur sem eiga að gilda um allar manneskjur óháð stétt eða stöðu.

Hér hefur Alþingi mikilvægu hlutverki að gegna. Hvert samfélag þarf siðareglur, umgengnisreglur, mannréttindasáttmála til þess að beina okkur frá gullkálfinum, hinu innantóma. Það er samfélagsins alls að setja þessar reglur en þar er gott að Alþingi gangi á undan með góðu fordæmi. Siðareglur samfélagsins okkar höfum við sótt til kristinnar trúar í þúsund ár og sumar þeirra allt frá tímum Móse og eru því ekki einungis bundnar við kristni.

Ég hef tjáð mig um það nokkrum sinnum undanfarið að ég sé sátt við þann aðskilnað sem hefur átt sér stað á milli ríkis og kirkju. Ég tel það vera kirkjunni mikilvægt að vera ekki of nátengd ríkisvaldinu og ég held að það sama eigi við um ríkið. Kirkjan verður að vera sjálfstæð í sinni boðun en það þýðir ekki að kirkja og ríki eigi að vera ótengd að öllu leyti. Ríki og kirkja gegna að mörgu leiti svipuðu hlutverki í samfélaginu því bæði ríki og kirkja eiga að þjóna fólki og  vinna að velferð samfélagsins okkar, hvort með sínum hætti þó. Ríkið setur lögin með velferð okkar allra í huga. Kirkjan gætir að andlegri heilsu með sálgæslu og iðkun trúar, býður upp á ramma um stórar stundir lífsins, boðar kærleikann sem er æðri öllu og við flest köllum Guð.

Mannhelgi
Hlutverk kirkjunnar er m.a. að styðja þau er stýra landinu okkar með því að biðja fyrir ykkur. Þið fáið bænir, hlýjar og sterkar hugsanir frá þeim er koma saman til bæna í hverri viku í kirkjum landsins.

Við þurfum ekki alltaf að vera sammála og við eigum ekki endilega að vera það en við getum gengið í takt þrátt fyrir ólíkar skoðanir því hjarta okkar allra slær fyrir velferð fólksins í landinu.

Það er með kirkjuna eins og ykkur, kæra alþingisfólk, að hún er fjöldahreyfing sem samanstendur af fólki með ólíkar skoðanir og ólíka reynsluheima, fólki sem oft er ósammála. Það er allt í lagi því okkur er öllum jafn holt að búa ekki í bergmálshellum.

Þá er ákaflega mikilvægt að við getum talað í hreinskilni og varað við þegar dansinn í kringum einhvern gullkálfinn ætlar að taka yfir.

Á þessu hausti liggja stór fyrir verkefni og nú við setningu Alþingis grúfir sorg yfir landinu okkar vegna erfiðra atburða sem hafa átt sér stað á undanförnum vikum. Fjöldi fólks hefur leitað huggunar í kirkjum landsins þar sem boðið hefur verið upp á minningarstundir, bænastundir og sálgæslu.   Nú er það verkefni okkar allra að vinna að velferð barna og ungs fólks þessa lands og leggja okkar að mörkum til að skapa börnum okkar innhaldsríkt líf sem ekki fer eingöngu fram fyrir framan skjái og á samfélagsmiðlum. Við þurfum að búa börnum okkar samfélag sem ekki stýrist af tómlæti, ótta og óöryggi heldur kærleika og umhyggju. Samfélag þar sem hver einasta manneskja er metin að verðleikum, hvaðan sem hún kemur og hvert sem hún er að fara. Og þessi mannhelgi þarf að endurspegla allar ákvarðanir Alþingis og framgöngu okkar allra sem byggjum þetta land.

Kæru vinir, Guð gefi ykkur kjark, visku og styrk en þó fyrst og fremst opið hjarta og kærleika á komandi tímabili. Guð blessi ykkur öll í ykkar mikilvægu þjónustu sem varðar líf og framtíð okkar allra.

Dýrð sé Guði sem vísar veginn og elskar allar manneskjur jafnt.

 

sep 10
Love0

Tengdamóðirin

Eftir Prédikanir

Prédikun flutt við biskupsvígslu í Hallgrímskirkju 2024

 

Tengdamóðirin
„Hann tók í hönd henni og reisti hana á fætur“
Hún skildi um leið hvað hafði gerst. Hún hélt sínu striki, sinnti sínu starfi. Hún sá til þess að fólkið fengi að borða og að einhver vaskaði upp. Hún gekk í verkin, þakklát fyrir að hafa öðlast nýtt líf.

Hefur einhver reist þig upp? Hefur þú verið reist/ur upp til þess að lifa með reisn, vera sú manneskja sem þér er ætlað að vera?

Sjáum þetta fyrir okkur: Jesús er nýbúinn að velja fyrstu lærisveinana og þeir eru allir nafngreindir. Hann er búinn að kenna í samkundunni og reka út illan anda og orðspor hans er farið að berast um alla Galíleu. Honum er þá boðið í mat heim til vina sinna, sem hann hafði útvalið til að gegna stöðu lærisveina. Þetta voru bræðurnir Símon og Andrés. Þegar þangað er komið er honum tjáð að tengdamóðir Símonar sé veik. Hún er með sótthita en sótthiti á þessum tíma gat þýtt að hún væri deyjandi. Jesús gengur þá til hennar tekur í hönd henni og reisir hana á fætur. Sótthitinn fer þá úr henni og hún gengur þeim fyrir beina.

Hér langar mig að staldra við. Það kann að þykja ankannalegt, séð með augum nútímafólks, að aumingja konan hafi ekki fengið að jafna sig aðeins áður en hún gekk í húsfreyjustörfin. Hvers vegna gátu Símon og Andrés ekki sjálfir séð til þess að fólkið fengi að borða auk þess sem fleira fólk var að öllum líkindum þarna til heimilis. Jafnvel harðasta tengdamóðir í bókum Guðrúnar frá Lundi hefði þegið góðan kaffibolla og svolitla hvíld áður en hún færi að taka til hendinni. Nei, hún fer beint að þjóna fólkinu til borðs.

Ég held, að það að tengdamóðirin fari beint að sinna húsfreyjustörfunum sýni okkur tvennt; Það sýnir okkur annars vegar að hún var sannarlega orðin heil heilsu (upprisin) og gat því sinnt skyldum sínum af fullum krafti. Hins vegar sýnir það okkur að hún skildi hvað hafði gerst. Hún skildi hvað það raunverulega þýddi að fylgja Jesú Kristi.

Upprisa og kærleiksþjónusta
Þegar Jesús tekur í hönd hennar og reisir hana á fætur þá er því lýst með sama gríska hugtaki og Markús guðspjallamaður notar til þess að lýsa upprisu Krists, „egeiro“. Með því er lögð áhersla á að hún sé sannarlega upprisin. Hún er risin upp til þess að vera hún sjálf eins og henni er ætlað að vera. Hún er full af lífskrafti, getur annast sínar skyldur og lifað með reisn. Ég er alls ekki viss um að hún sé endilega laus við alla krankleika sem hafa einhverntíma tíma hrjáð hana. Ég ekki viss um að við þessa upprisu hafi sjónin á vinstra auganu lagast, giktin eða mígrenið. Nei, hún er ekki upprisin til að vera ofurmanneskja heldur til þess að vera sú sem hún er og lifa verðugu lífi.

Þegar hún finnur að hún er orðin hún sjálf á ný sýnir hún að hún skilur út á hvað þetta gengur og fer að sinna sínum skyldum, sínu hlutverki. Og hér er því lýst með sögninni, „diakoneo“. Hún fer beint að annast kærleiksþjónustu. Jesús notar sjálfur hugtakið kærleiksþjónusta til að lýsa sínu hlutverki hér á jörð. Kærleiksþjónusta er mikilvægasta hlutverk hverrar kristinnar manneskju, að þjóna náunganum (koma til móts við þarfir hans) og að þjóna Guði í kærleika.

Tengdamóðirin er konan sem gengur í það sem þarf að gera til þess að þjóna náunganum og Guði. Hún er fyrsti djákninn og hún er fyrsti sanni lærisveinninn. Hún er fyrirmynd hinnar kristnu manneskju. Hennar hlutverk var að sjá til þess að fólk fengi að borða, vera góður gestgjafi og þetta hlutverk annaðist hún af kærleika. Þessi kona hefði ekki hlaupið til Jesú í vandræðagangi þegar hann var að kenna 5000 manns á fjallinu forðum og fólkið hafði ekki nóg að borða. Nei, hún hefði gengið í málið útvegað fiska og brauð og séð til þess að fólkið fengi að borða. Þessi kona vissi það sem konur á öllum tímum hafa vitað:
Eftir allar veislur þarf einhver að vaska upp.

Nafnlaus kona með stórt hlutverk
Þrátt fyrir allt sem fram er komið þá er þessi kona ekki nafngreind í Biblíunni. Hún er aðeins hluti af sögu sem er næstum því eins og innan sviga. Þessu er öfugt farið með tengdason hennar, Símon. Hann fær ekki einungis nafnið sitt nefnt í Biblíunni heldur fær hann tvö nöfn því Jesús gefur honum síðar nafnið Pétur, sem þýðir klettur. Og Símon Pétur er langt frá því að skilja hlutverk sitt á öllum stundum. Hann veit ekkert hvað hann á að gera þegar 5000 manns eru orðin svöng. Hann gerir mistök, er óöruggur í hlutverki sínu og gagnvart hinum lærisveinunum. Þegar Jesús er handtekinn afneitar hann honum þrisvar. Hann er með öðrum orðum, ósköp venjuleg manneskja eins og hver og ein okkar og skildi alls ekki alltaf út á hvað lærisveinahlutverkið gekk og þannig fólki treystir Jesús fyrir stórum hlutverkum.

Við getum þó gert ráð fyrir því að tengdamóðirin, sem aldrei er nafngreind hafi verið í hópi fylgjenda Jesú því við vitum að læsisveinahópurinn var mun stærri en þessir tólf sem eru sérstaklega valdir og nafngreindir og við vitum einnig að meðal lærisveinanna voru konur. Við vitum líka að þegar Jesús var krossfestur þá flúðu þessir nafngreindu á meðan konur úr hópnum hans stóðu álengdar og yfirgáfu hann ekki. Möguleg skýring er þó að karlmennirnir hafi verið í meiri hættu þarna en konurnar. Konur voru jú ekki pólitísk ógn við neinn, nafnlausar og réttindalausar sem þær voru. Og við vitum einnig að það voru konur sem fyrstar komu að gröfinni tómri og það voru konur sem Jesús sendi út til þess að boða upprisu hans frá dauðum.

Við skulum því ekki láta nafnleysi konunnar blekkja okkur.

Að rísa upp
„Hann tók í hönd henni og reisti hana á fætur“
Hefur þú verið reistur/reist á fætur?

Við þörfnumst öll upprisu frá einhverju. Það geta verið veikindi, ósiðir, fíkn, áföll eða hvað eina. Við sleppum ekki við einhvers konar sótthita sem hindrar okkur frá því að vera sú manneskja sem okkur er ætlað að vera. Og þegar við erum þjökuð af sótthitanum, hvort sem það eru áföllin okkar sem hafa orsakað hann eða eitthvað annað, þá getum við ekki sinnt þeirri kærleiksþjónustu að fullu sem við erum hvert og eitt kölluð til að annast á akri Guðs.

Það er ekki einungis við mannfólkið sem reglulega þörfnumst upprisu. Hið sama á við um samfélög og kirkjuna.

Saga innan sviga
Þegar ég nefndi að þessi saga væri næstum því sögð innan sviga átti ég við það að hún gerist innan veggja heimilis. Það voru ekki mörg vitni að þessari upprisu. En þrátt fyrir það breiddist sagan út og þegar kvölda tók kom allur bærinn saman við dyrnar og fjöldi fólks vildi fá lækningu.

Jesús var enginn „pr“ maður. Hann var ekki að hugsa um markaðssetningu, samskiptastefnu eða kynningarmál. Hann boðaði fagnaðarerindið og vann sín verk, oft í kyrrþey, uppi á fjöllum, inni í bæjum, í kirkjum (samkunduhúsum) og á heimilum. Hann bað fólk stundum að tala ekki um kraftaverkin en fagnaðarerindið mátti berast. Hann vissi hvað skipti máli; það var kærleiksboðskapurinn og ekkert annað. Hann vissi væntanlega einnig að það gat verið hættulegt fyrir hann að orðspor hans færi of víða því það ógnaði mörgum.

Með sama hætti á góð kristin manneskja að vinna verk sín í auðmýkt og kyrrþey og á sannarlega ekki að auglýsa góðverkin. Þau eiga að vera sjálfsögð og í nafni Guðs en ekki okkar eigin.

Við eigum að vera auðmjúk og tala ekki of mikið um það sem gengur vel eða segja frá því sem við erum að gera því annars erum við raupsöm og hreykjum okkur upp. Ekkjan gaf eyri sinn í kyrrþey á meðan ríki maðurinn barði sér á brjóst fyrir rausnarskap sinn.

Þennan boðskap hefur Þjóðkirkjan tekið alvarlega. Við höfum lagt okkur fram um að þjóna Guði og fólki vel en ekki verið að segja svo mikið frá því. Starfið í Þjóðkirkjunni er því eitt best geymda leyndarmálið á Íslandi. Við höfum ekki viljað vera að trana okkur fram heldur vinna verkin í hljóði. Og þegar við verðum fyrir aðkasti erum við áfram prúð og stillt, vinnum okkar verk og leiðréttum ekki misskilninginn.

Það er þó svo að þegar við segjum frá mikilvægu starfi kirkjunnar, kærleiksþjónustunni, sálgæslunni, þjónustunni við syrgjendur og frá öllum þeim fjölda sem sækir kirkju á gleði og sorgarstundum. Þegar við segjum frá helgihaldinu, tónlistarstarfinu og barnastarfinu þá eru við ekki að hreykja okkur sjálfum upp. Við erum ekki að berja okkur persónulega á brjóst og gera okkur breið. Við megum vera stolt af kirkjunni okkar og við eigum að vera stolt af verki Guðs. Því þá erum við stolt af því að fá að þjóna Guði í kærleika og leggja örlítið af mörkum til þess að gera heiminn betri. Þeim mun fleiri sem þekkja til kærleiksþjónustu kirkjunnar, þeim mun fleiri fá að njóta hennar og vera hluti af henni.

Upprisa frá sótthita
„Hann tók í hönd henni og reisti hana á fætur“.
Kirkjan okkar þarfnast reglulegrar upprisu.
Samfélög heims þarfnast reglulegrar upprisu.
Við, hvert og eitt þurfum reglulega á upprisu að halda því ekkert okkar kemst undan einhvers konar sótthita.

Kirkjan þarf reglulega að taka í hönd Krists og leyfa honum að reisa sig við til þess að vera sú kirkja sem hann ætlar henni að vera.

Samfélög sem ala á ótta og ráðast á saklaust fólk þurfa á upprisu að halda. Samfélög sem markvist mismuna fólki á grundvelli kyns, kynhneigðar, kynþáttar, trúar eða nokkurs annars þurfa á upprisu að halda. Samfélög sem eru að reyna að gera sitt besta þurfa reglulega á upprisu að halda.

Kirkja og samfélög eru nefnilega byggð upp af Símonum Pétrum og tengdamæðrum, nafnlausu fólki sem kann að annast kærleiksþjónustu og fólki sem gerir mistök. Kirkja og samfélög samanstanda af allskonar fólki eins og þér og mér.

En hvernig á þessi upprisa sér stað? Hvernig tekur Kristur í höndina á þér svo að þú getir risið á fætur? Hvernig getur hann reist kirkju og samfélög upp?

Það krefst hugrekkis og trausts að þiggja upprisu. Það krefst hugrekkis og sjálfsþekkingar að viðurkenna takmarkanir okkar og breiskleika og opna okkur fyrir upprisu frá þeim.

Upprisan getur átt sér stað með ýmsum hætti því Guð, hinn æðsti og mesti kærleikur vinnur á svo margbreytilegan hátt.

Guð vinnur í gegnum fólkið kringum okkur. Þegar þú mætir manneskju sem sér þig og er tilbúin til þess að rétta þér höndina og reisa þig á fætur, þá er þar mögulega Guð á ferð.

Þegar bænum þínum er svarað, þá er þar Guð á ferð.
Þegar þú finnur að þú ert borin í gegnum sótthitann, þá er Guð þar að verki.
Þegar við leggjum okkur fram um að vinna að sannri kærleiksþjónustu og gera heiminn að friðsamari og betri stað þá erum við að leggja okkar að mörkum til að reisa fólk og samfélög upp. Þá erum við hendur Guðs í heiminum.

„Hann tók í hönd henni og reisti hana á fætur“. Það hefði ekki gerst ef hún hefði ekki rétt fram höndina og þegið upprisuna.
Hún var tilbúin.
Ert þú tilbúin/n/ð.
Hann mun taka í hönd þér og reisa þig á fætur, treystu því!

Dýrð sé Guði sem reisir okkur upp frá takmörkunum okkar og læknar okkur af sótthitanum.
Amen

feb 11
Love0

Kærleikurinn lítur ekki undan

Eftir Prédikanir

Sannur kærleikur

Þótt ég talaði tungum manna og engla, hefði góð tök á íslenskri tungu
og hefði fjölda annarra tungumála á valdi mínu
en hefði ekki kærleika,
væri ég hljómandi málmur eða hvellandi bjalla.

Og þótt ég hefði spádómsgáfu, gæti séð inn í framtíðina
og hefði margar háskólagráður
og þótt ég hefði svo takmarkalausa trú að færa mætti fjöll úr stað,
mætti í messu hvern sunnudag og læsi daglega úr Heilagri ritningu
en hefði ekki kærleika,
væri ég ekki neitt.

Og þótt ég deildi út öllum eigum mínum,
styrkti reglulega Rauðakrossinn,
Krabbameinsfélagið, Hjálparstarf kirkjunnar
og öll hin félögin
en hefði ekki kærleika,
væri engu bættari…

Þau eru mörg sem kannast við Óðinn til kærleikans úr Fyrra Korintubréfi en þessi fagri kærleiksóður er einn allra þekktasti texti Biblíunnar. Hann hefur komið fyrir í bókmenntum, ljóðlist, tónlist, myndlist og kvikmyndum svo eitthvað sé nefnt. Þá er þetta einn algengasti Biblíulesturinn í hjónavígslum bæði hér á landi og um allan hinn kristna heim. Auk þessa hafa verið samin alls kyns tilbrigði við þennan texta eins og það sem er hér á undan.

Þessi texti er svo óendanlega sterkur og þá ekki síst fyrsti hlutinn þar sem fram kemur að þú getur gert góða hluti og virkað fullkomlega fín og góð manneskja en ef þú gerir það ekki í nafni kærleikans, ef þú átt ekki kærleika í brjósti þá ertu innantóm eins og hljómandi málmur, þá ertu engu bættari. Samkvæmt þessu er ekki nóg að virðast góð manneskja ef ég er það ekki í raun og veru.

Hvaða kærleikur er þetta þá sem við eigum að finna? Skiptir einhverju máli hvaðan gott kemur? Getum við ekki alveg verið góðar manneskjur þó að við finnum ekki fyrir kærleika í brjósti okkar? Við erum jú breyskar manneskjur og sannarlega ekki alltaf góðar.

Þrjár konur – miskunnsami Samverjinn
Ég er nokkuð virkur notandi samfélagsmiðilsins Instagram. Þessi miðill getur verið virkilega öflugur þar sem hægt að koma sterkum boðskap áleiðis í formi mynda og myndbanda þegar orðin ein duga ekki til. Ég á nokkra vini á þessum miðli sem setja inn myndir á hverjum degi um ástandið á Gaza. Þau setja inn myndir af börnun sem hafa nýlega misst foreldra, af foreldrum sem hafa misst börn. Þau setja inn myndir af særðum börnum og jafnvel dánum börnum. Það er ekki þægilegt að skoða þetta og oft langar mig að fletta framhjá þessu. Ég geri það stundum en læt mig þó yfirleitt hafa það að horfa. Ég held nefnilega að þegar við veljum að horfast ekki í augu við mannvonskuna í heiminum þá veljum við að sjá ekki neyð annarrar manneskju sem er nákvæmlega jafn dýrmæt og við.

Árið 2014, fyrir tíu árum, fjallaði ég um það í prédikun þegar Ísraelsher varpaði sprengju á hóp barna sem var við leik á Gazaströndinni. Þá höfðu staðið yfir stöðugar árásir á Gaza í nokkurn tíma og um 300 manneskjur höfðu látist. Talið var að um 80% þeirra væru almennir borgarar. Fólk eins og þú og ég. Börn að leik og fólk sem tengist ekki hernaði á nokkurn hátt. Nú, tíu árum síðar hafa stöðugar árásir á Gaza átt sér stað marga mánuði og ástæðan er að verið sé að uppræta Hamas samtökin sem eru skilgreind sem hryðjuverkasamtök. Og enn og aftur er það svo að minnst 80% þeirra er verða fyrir þessum árásum eru almennir borgarar, börn, konur, karlar og kvár. Í dag er talið að nálægt 30 000 manns hafi látist í þessum árásum.

Þegar ég var að alast upp var fréttafluttningur af átökum á Gaza svæðinu daglegt brauð. Ég man að ég  spurði stundum út í þetta en yfirleitt var ég ekkert mikið að velta þessu fyrir mér. Þetta var bara hluti af lífinu. Hinu hversdagslega.

Er ekki eitthvað brenglað við heim þar sem hversdagsleiki sumra barna er að þau sjálf eða einhver sem þau þekkja og þykir vænt um geti orðið fyrir árás og dáið hvenær sem er? Og heim þar sem hversdagsleiki annarra barna er að það er svo venjulegt að heyra daglega fréttaflutning af því að stríð ríki á mörgum stöðum í heiminum að þau kippa sér ekki upp við þær fréttir lengur?

Nú hafa þrjár íslenskar konur tekið sig til og gert það sem hefur vafist fyrir stjórnvöldum og farið út til Egyptalands að landamærum Gaza til þess að reyna að sækja fólk sem þegar hefur fengið dvalarleyfi á Íslandi. Þeim hefur nú þegar tekist að ná einni konu og þremur börnum hennar yfir landamærin og eru nú að reyna að ná annarri konu og langveiku barni hennar.

Þrjár konur gáfust upp á að bíða og gerðu eitthvað. Þetta minnir svolítið á söguna um miskunnsama Samverjann þar sem sá er síst skyldi var sá sem kom manninum, sem ráðist var á, til hjálpar. Þessar konur eru Samverji nútímans.

Önnur stríð
Ég held að öllum sé ljóst að það sem er að eiga sér stað á Gaza er hápólitískt því vestræn stjórnvöld, þar á meðal Ísland, eiga í stjórnmálasambandi við Ísrael. Þegar Rússland réðst inn í Úkraínu var annað uppi á teningnum. Við tókum við 4000 manns þaðan án vandræða og lögðumst öll á eitt. Við rákum Rússa úr Eurovision og það var ekkert flókið að skrifa undir yfirlýsingar sem fordæmdu Rússa. Þegar stríðið var í Sýrlandi var einnig auðveldara að taka á móti flóttafólki og standa með þeim er urðu undir.

Samskipti ríkja skipta máli og stjórnmálasamband er eitthvað sem ríki virða sín á milli. Þá er ljóst að við viljum síður styggja sum ríki en önnur einfaldlega vegna stærðar og máttar, vegna tengsla þeirra við enn önnur ríki og vegna viðskiptasambands. En þegar þessi tengsl verða til þess að það vefst fyrir okkur að standa með fólki sem ráðist er á, að styðja fólk sem verður fyrir daglegum árásum þá er eitthvað bogið við þetta. Ég get nefnilega ekki séð hvers vegna við getum ekki fordæmt allar árásir þar sem saklaust fólk deyr, hvort sem um er að ræða árásir Ísraels á Gaza eða árásir Hamas á Ísrael. Bæði er hræðilegt.

Sannur kærleikur
Í Óðinum til kærleikans er lögð áhersla á að verk okkar séu ekki innantóm, að það sé ekki nóg að tala fallega, virka trúuð og fróm, eiga djúpa þekkingu og gefa í góðgerðamál ef við erum ekki sönn.

Ef sannur kærleikur liggur ekki að baki þá verður þetta allt saman innantómt. Röddin okkar verður hol.

Það er ekki auðvelt að elska. Það getur meira að segja verið býsna erfitt og sársaukafullt að elska. En sannur kærleikur hlýtur ávallt að leiða okkur í þá átt að vilja vel. Ein mikilvægasta mynd Biblíunnar af Guði er einmitt kærleikur, að Guð sé hinn dýpsti og tærasti kærleikur sem getur elskað út fyrir öll landamæri. Að Guð sé svo djúpur kærleikur að Guð geti elskað hverja einustu manneskju, líka þær sem virðast illvirkjar, þær sem fremja vond verk. Það er þessi kærleikur sem Guð býður okkur að finna ef við opnum hjörtu okkar fyrir Guði. Þetta er kærleikurinn sem við getum látið streyma í gegnum okkur ef við viljum þiggja hann.

Kærleikurinn er oft flókinn og við getum ekki elskað allt og alla. Kærleikurinn er ekki blindur. Hann er ekki heimskur og hann er ekki trúgjarn. Jesús lét ekki bjóða sér hvað sem var en hann stóð ávallt með þeim sem verða undir. Kærleikurinn getur jafnvel gefið okkur hugrekki til að vera óþægileg og segja sannleikann og elska einnig þau sem ekki er vinsælast að elska. Þau eru manneskjur, Guðs góða sköpun eins og við.

Manneskjurnar sem nú búa við það ástand að þær sjálfar og þeirra nánasta fólk getur orðið fyrir árás hvenær sem er án þess að hafa nokkuð til þess unnið nema helst að hafa fæðst í röngum stað í heiminum er það fólk sem við hljótum ávallt að láta okkur varða. Þá er alveg sama í hvaða löndum þetta fólk býr. Kærleikurinn getur aldrei samþykkt að saklaust fólk sé drepið.

En hvað getum við gert?

Ég held að við getum gert svo ótal margt. Við getum gætt okkar á því að láta aldrei stríð og ofbeldi verða að hversdagslegu fyrirbæri. Við getum látið okkur fólk og aðstæður þess varða jafnvel þó að þau búi langt í burtu og jafnvel þó að þau séu ekki með réttu pólitísku stöðuna gagnvart Íslandi. Við getum gefið pening í safnanir. Við getum mótmælt og við getum beðið. Svo er einstaka óvenju hugrakkt og drífandi fólk sem fer bara á staðinn og tekur málin í sínar hendur eins og konurnar þrjár sem nú eru að reyna að bjarga fólki, sem þegar er komið með dvalarleyfi, yfir landamærin

Ég ætla að reyna að loka ekki augunum fyrir myndum og myndböndum frá því sem er að eiga sér stað á Gaza eða öðrum stöðum í heiminum og birtist á Instagram þó mig langi oft til þess. Og ég veit bara að Jesús hefði aldrei staðið hjá og komið sér undan því að taka afstöðu með þeim sem verða undir vegna þess að það væri stjórnmálalega of flókið.

Kærleikurinn getur falist í því að líta ekki undan og standa með öllum sem búa við neyð, hver sem þau eru.

Dýrð sé Guði sem lætur sig allar manneskjur varða og vill að við gerum slíkt hið sama.

jan 24
Love0

Virðing fyrir fjalli og nýskúruðu gólfi

Eftir Prédikanir

 

Prédikun flutt í Grafarvogskirkju 14. janúar 2023

2. Mosebók 3: 1-15

Í þjóðgarði í norðurhluta Ástralíu stendur Fjallið Uluru, einnig þekkt sem Ayers Rock. Þetta er rauðleitur klettur sem myndast hefur úr sandsteini. Fjall þetta eða klettur er einn helgasti staður frumbyggjaættbálks sem trúir því að fjallið hafi verið búið til af forfeðrum þeirra, anda fólkinu, fyrir um 600 milljónum ára. Þau trúa því að þau komist í samband við forfeður sína og formæður með því að snerta fjallið og því er fjallið heilagt í augum þeirra. Uluru hefur lengi verið vinsælt meðal ferðafólks sem hefur gaman af að ganga upp á þetta merkilega fjall en í október 2019 var tekin sú ákvörðun að banna alla umferð á fjallið af virðingu við frumbyggjana. Með því lauk langri baráttu ættflokksins gegn ágangi ferðafólks á þennan helga stað.

Það sem er heilagt fyrir þeim er ekki heilagt fyrir öðrum en að lokum var ákveðið að virða það sem þeim var heilagt.

Í trúarbrögðum er ýmislegt heilagt. Það geta verið staðir fólk og dýr, mismunandi eftir trúarbrögðum. Fólk þarf þó ekki að játa ákveðna trú til þess að upplifa eða álíta eitthvað vera heilagt.

Í kristni er mikið talað um að eitthvað sé heilagt. Við tölum um heilög jól, heilaga kirkju og við tölum jafnvel um að við, mannfólkið séum heilög sköpun Guðs. Við iðkum það oftar en ekki að helga hluti, staði og fólk í þeim tilgangi að afmarka og skilgreina hlutverk þeirra eða verkefni. Kirkjur eru blessaðar áður en þær eru teknar í notkun. Orgelið hér í kirkjunni var vígt áður en það var tekið í notkun. Fólk er vígt sem djáknar, prestar og biskupar og börn eru skírð, sem einnig er ákveðin vígsla.

Áðan var lesið úr annarri Mósebók sagan um það þegar Móses sér brennandi runna í eyðimörkinni eða runninn stóð í ljósum logum en hann brann ekki. Í loganum miðjum sá hann engil. Hann varð forvitinn og gekk nær til þess að virða þetta fyrirbæri fyrir sér. Hann undraðist hvers vegna runninn brann ekki. En þegar hann kemur nær hrópar Guð nafn hans og þegar Móses svarar segir Guð að hann megi ekki koma nær og biður hann að fara úr skónum vegna þess að hann sé staddur á heilagri jörð. Síðan segir Guð Móses að hann/hún/það sé Guð. Eftir það snýst þessi frásögn um það að Móses er kallaður til ákveðins hlutverks.

Biblían er full af táknum og það er svo ótal mörg tákn í þessari frásögn. T.d. er ekki óalgengt að Guð birtist í eldi, sérstaklega í Gamlatestamentinu. Eldur getur bæði verið góður og ógnvænlegur í senn. Eldur getur lýst okkur leiðina og hlýjað okkur en eldur getur líka brennt skóginn og við getum brennt okkur á honum ef við förum of nálægt.

Annað mikilvægt tákn er er engillinn í runnanum en engill merkir boðbera Guðs, að hér séu á ferðinni skilaboð frá Guði.

Enn eitt mikilvægt tákn er heilaga jörðin og að Guð biður Móses að fara úr skónum þegar hann gengur inn á hana.

Það að eitthvað sé heilagt merkir að það sé frátekið. Heilög kirkja er frátekin til ákveðins hlutverks og manneskjan, samkvæmt kristinni trú, er frátekin til þess að tilheyra almættinu sem er upphaf allrar sköpunar. Þegar manneskja eða hlutur er helgaður breytir það ekki eðli hans heldur er það hlutverkið sem breytist. Staður getur ekki verið heilagur í sjálfu sér heldur er hann heilagur vegna hlutverksins sem hann gegnir eða hefur gegnt. Þegar manneskja er sögð heilög þýðir það einnig að hún sé frátekin til ákveðins hlutverks, ekki að hún sé betri eða merkilegri en einhver önnur.

Þegar Guð segir að jörðin sem Móses standi á sé heilög þá merkir það að Móses er þarna staddur í návist Guðs. Að Guð sé einmitt á þessum stað. Guð biður Móses að fara úr skónum áður enn hann gengur inn á heilaga jörð. Þetta þekkjum við vel. Við viljum t.d. gjarnan að fólk fari úr skónum áður en það kemur inn á heimili okkar, sér í lagi ef það er slabb úti eða þegar við höfum nýlega skúrað gólfið. Við viljum ekki að fólk skíti út það sem við höfum gert hreint alveg eins og við viljum ekki að fólk óhreinki það sem er okkur heilagt. Í Íslam er er gert ráð fyrir að fólk fari úr skónum áður en það gengur inn í helgidóminn og það á við um fleiri trúarbrögð. Það fylgir því ákveðin virðing að fara úr skónum og ganga berfætt inn í helgidóm eða jafnvel á sokkaleistunum inn á eldhúsgólf.

Þegar allt kemur til alls er það okkar, mannfólksins, að ákveða hvað er heilagt og hvaða merkingu heilagleiki hefur fyrir okkur. Hlutir geta verið heilagir í ákveðnum samfélögum en ekki í öðrum. Þannig eru nautgripir heilagir í hindúasið en ekki í kristni. Þannig er fjall heilagt hjá ákveðnum þjóðflokki í Ástralíu en ekki hjá múslímum. Það sem mér er heilagt er ekki víst að sé heilagt fyrir þér.

Það sem skiptir máli er að við getum borðið virðingu fyrir því að eitthvað sé heilagt, að eitthvað sé frátekið til ákveðins hlutverks. Í því felst virðing og skilningur á að við séum ekki æðst og merkilegust í hverju samhengi, að við þurfum að vanda okkur í umgengni okkar við fólk og staði.

Meirihluti Ástrala tilheyrir ekki ættbálkum frumbyggja. Þrátt fyrir það var að lokum tekin sú ákvörðun að virða það sem var heilagt fyrir öðrum. Það tók reyndar langan tíma og sú saga er blóði drifin og lengi framan af var ekki nokkur virðing borin fyrir þeim sem upphaflega byggðu það land. Að lokum náðist þó sá þroski í samskiptin að ákveðið var að virðingin fyrir því sem er náunganum heilagt hefði betur. Á sama hátt ber okkur að virða það sem öðru fólki er heilagt þó það sé ekki heilagt fyrir okkur. Þannig eignumst við fallegra samfélag.

Í dag langar mig að hvetja okkur öll til þess að umgangast hvert annað sem við séum heilög, enda erum við öll heilög sköpun Guðs. Ef fólk vill að við förum úr skónum vegna þess að það er nýbúið að þrífa þá gerum við það alveg eins og við göngum ekki upp á fjall sem öðrum er heilagt. Virðum það sem öðrum er heilagt og verum órædd við að láta annað fólk vita af því hvað er okkur heilagt.

Amen.

 

jan 10
Love0

Að ræða trú í jólaboðum – Aftansöngur á aðfangadag

Eftir Prédikanir

Hversdagstrú

Af hverju höldum við jól? Hvers vegna heldur þú jól? Ég held jól vegna þess að ég trúi því að almættið hafi birst heiminum í litlu barni. Ég held líka jól til þess að fagna komu ljóssins og ég held jól til þess að njóta samverustunda með fólkinu mínu.

Það segir nokkuð mikið um kristið fólk að það sé tilbúið að trúa á Guð sem birtist í litlu barni sem fætt er á hálfgerðum hrakhólum en ekki sem eitthvað fínna, máttugra eða upphafnara. ja, eða í það minnsta, ef Guð þarf að fæðast sem barn, að það sé þá fætt við öruggar aðstæður, við ríkidæmi og völd. Hvernig má það vera að við trúum því að almættið, sem við köllum Guð, hafi komið inn í heiminn í sem manneskja með þessum ómerkilega hætti? Lífslíkur barna sem fæddust á þessum tíma voru ekkert í líkingu við það sem við þekkjum í dag og því ekki einu sinni öruggt að barnið myndi lifa og vaxa úr grasi. Og við erum að tala um almættið.

Þessi vilji okkar bendir til ákveðinnar dýptar í mannfólkinu, að við séum tilbúin til að sjá hlutina á dýptina, að Guð, sem er hinn æðsti kærleikur geti birst í hinu hversdagslega, hinu smáa og ófullkomna. Ef sagan af fæðingu frelsarans, sem er birtingarmynd Guðs í heiminum, hefði verið á þá leið að hann hefði komið af himnum ofan í fylgd engla eða annarra stórkostlegra vera og verið komið fyrir í höll, tilbúinn til að stjórna heiminum þá hefði það bent til þess að Guð væri fylgjandi valdi og upphafningu. Það hefði bent til þess að Guð væri svo fínt fyrirbæri að við gætum helst ekki tilbeðið Guð nema í stórum fallegum kirkjum, að fátækt og sjúkdómar væri ekki samboðið Guði.

Sagan af því þegar Guð gerist manneskja er með þeim hætti að við skiljum að við, hvert og eitt, erum verðug. Við erum öll nógu fín fyrir Guð því Guð er hluti af okkur. Jesús deildi kjörum með okkur sem þýðir að Guð deilir kjörum með okkur. Þess vegna er kristin trú ekki sunnudagstrú sem á einungis heima í kirkjum. Nei, kristin trú er hversdagsleg því Guð kemur inn í hverdagsleikann okkar sem manneskja sem fær sjálf að kynnast því að lífið getur verið býsna erfitt.

Í bókinni Deus eftir Sigríði Hagalín Björnsdóttur lýsir ein sögupersónan trú hversdagsins með eftirfarandi orðum:

„Að ganga á Guðs vegum er í senn flókið og einfalt verkefni. Flókið vegna þess að heimurinn gerir ráð fyrir öðrum og breiðari vegum og þar er ekki reiknað með Guði. Honum hafa verið settar þröngar skorður á jaðrinum, í jarðarförum og jólasálmum, annars vill fólk ekki heyra á hann minnst. Menn setja upp óræðan svip þegar Sigfús fer að tala um Guð, þeir aka sér og víkja talinu að öðru. Það er ekkert pláss fyrir Guð í siðuðu samfélagi, í vinnunni eða fjölskylduboðum, neysluverðsvísitölunni; ekki frekar en í strætó eða í hjónabandinu með Jóhönnu.“

Sigfús sem á þessi orð fékk nefnilega vitrun þegar hann var staddur í strætó í Mjóddinni. Hann átti að vera að keyra strætisvagninn en gat ekki farið af stað á réttum tíma því hann fylltist svo mikilli gleði við vitrunina, að hann varð að deila henni með öðrum. Hann missti því vinnuna. Svo missti hann hjónabandið með Jóhönnu.

Í sögunni um Sigfús er svo skýrt að trúin rúmast ekki í hversdagsleikanum. Þú ert skrítin/n ef þú trúir og hvað þá ef þú vilt ræða það. Guð á ekki heima í jólaboðunum heldur aðeins í aftansöngnum.

Það merkilega er þó að með fæðingarsögunni færist guðdómurinn nær okkur og verður beinlínis hversdagslegur. Þá á ég ekki við í merkingunni, óspennandi eða ómerkilegur, heldur verður hann eðlilegur eða normal. Hvað er eðlilegra en að barn fæðist? Hvað er meira normal en að eignast barn? Börn fæðast á hverri mínútu um allan heim. En um leið og barnsfæðingar eru alltaf að eiga sér stað þá er hver einasta fæðing stórkostlegt kraftaverk og ekkert hversdagslegt við hana. Hversdagslegir hlutir geta nefnilega verið stórkostlegir og stórkostlegir hlutir hversdagslegir. Reyndar er fæðingarsagan krydduð svolítið með englum, hirðum, vitringum og stjörnum annað hvort væri nú þegar Guð kemur í heiminn sem manneskja við svo annars hversdagslegar aðstæður.

Jesús átti foreldra sem vernduðu hann á allan hátt. Hann átti nokkuð venjulegt uppeldi út frá viðmiðum þess samfélags sem hann ólst upp í. Í það minnsta er ekkert sem bendir til annars. Hann lifði fullkomlega eðlilegu lífi alveg fram á fullorðins ár.

Jól í Betlehem

Nú hafa borist fréttir af því að jólahaldi sé aflýst í Betlehem, fæðingaborg Jesú Krists. Betlehem tilheyrir vesturbakka Palestínu og til að sýna samstöðu með íbúum Gasa svæðisins hefur þessi ákvörðun verið tekin. Í ár hefur Jesúbarninu verið komið fyrir í fæðingarkirkjunni í Betlehem inn á milli múrsteina. María og Jósef eru þarna líka í rústunum auk hirða, vitringa og dýra en þau eru öll aðeins lengra frá barninu en við eigum að venjast. Í viðtali við prest í fæðingarkirkjunni kemur fram að þetta sé gert til þess að sýna samstöðu með íbúum Gasa svæðisins sem nú búa við stöðugar árásir á saklausa borgara. Þetta er gert til að minnast allra barna sem fallið hafa í árásum Ísraels á Gasa og allra barna sem nú eru munaðarlaus vegna árásanna. Myndir af Jesúbarni í múrsteinsjötu eru afar áhrifaríkar en allt í kringum Jesúbarnið loga ljós. Ljósin tákna vonina sem þó er að finna mitt í öllum hörmungunum og því slokknar aldrei á þeim. Vonin deyr aldrei.

Myndin af Jesúbarninu í múrsteinsjötunni minnir okkur á að Jesús fæddist einmitt þarna, að Guð kom inn í þennan ófullkomna heim til þess að sýna okkur hvernig Guð er. Og það sem við fengum að sjá er að Guð er einmitt kærleikur sem kemur inn í hvaða mannlegu aðstæður sem er. Guð er með fólkinu í Gasa sem nú býr við stöðugan ótta og hörmungar.  Guð er mitt í þeim aðstæðum. Guð er með fólki sem býr við vondar aðstæður hvar sem er í veröldinni og Guð er með í hversdagsleikanum okkar hvernig sem hann er.

Guð er nefnilega ekki aðeins í kirkjunni á sunnudögum, í jarðarförum og fermingum. Guð er með í lífinu öllu. Hinu góða og hinu erfiða og á þessum venjulegu dögum þegar ekkert sérstakt gerist.

Ef til vill ættum við að gera tilraun til að ræða um trú í jólaboðum eða í strætó og sjá hvað gerist. Hver veit nema fólk sé tilbúið til að ræða trú á dýptina því fólk sem er tilbúið til að skilja að trú er ekki einfalt fyrirbæri á yfirborðinu sér að við hljótum alltaf að standa með þeim sem verða undir, þeim sem ráðist er á, að við hljótum að stilla okkur upp við hlið Jesúbarnsins í jötunni hvort sem hún er gerð úr stráum, múrsteinum eða hreinum lökum.

Dýrð sé Guði sem er hluti af lífi okkar hvernig sem það lítur út.

 

Prédikun flutt í Grafarvogskirkju í aftansöng á aðfangadag 2023

maí 05
Love0

Að lifa með reisn

Eftir Prédikanir

Þessa dagana berast reglulega fréttir af ótímabærum andlátum ungs fólks vegna ofskömmtunar. Ungt fólk eru ekki einu fórnarlömb ópíóðafaraldursins sem virðist vera að ríða yfir landið en þau eru þó allt of stór hluti þeirra sem ánetjast sterkum ávanabindandi morfínlyfjum. Við erum að missa fólkið okkar, börnin okkar.  

Um allt land eru foreldrar sem búa við stöðugar áhyggjur vegna barna sinna og koma að lokuðum dyrum hvert sem þau leita því litla sem enga hjálp er að fá. Heilu fjölskyldurnar eru í heljargreipum vegna ástvinar sem er fastur í viðjum fíknar og mér segir svo hugur að í nærumhverfi okkar flestra séu fleiri að glíma við þennan vanda en okkur grunar. Tölur sýna okkur það en á síðasta ári voru 36% þeirra sem lögðust inn á Vog vegna ópíóðafíknar 25 ára og yngri og á fyrstu þremur mánuðum þessa árs létust 35 einstaklingar vegna þessa, hið minnsta.

Í kirkjunni förum við ekki varhluta af þessu ástandi þar sem við fylgjum bæði fólki sem er í neyslu og fjölskyldum þeirra. Þá kemur það gjarnan í hlut presta að jarðsyngja þau sem láta lífið vegna þessa.. Í kirkjunni höfum við gríðarlegar áhyggjur af ástandinu og sjáum glöggt að eitthvað þarf að gera.

Á presta- og djáknastefnu sem haldin var í Grensáskirkju á síðustu dögum aprílmánaðar samþykktu prestar og djáknar eftirfarandi ályktun.

„Presta- og djáknastefna sem haldin er í Grensáskirkju dagana 26.-28. apríl árið 2023 skorar á ríksstjórn Íslands, Landlæknisembættið og öll þau sem fara með ákvörðunarvald innan heilbrigðisþjónustunnar að róa að því öllum árum að færa þjónustu við þau sem þjást af fíknisjúkdómi til betra horfs. Það verður aðeins gert með því að auka fræðslu, vinna gegn fordómum og forgangsraða fjármunum til málaflokksins.

Stöðugar fréttir berast af dauðsföllum af völdum ópíóða og svo er komið að rætt er um ópíóðafaraldur. Allt of margt fólk lætur lífið vegna fíknisjúkdóms, langt fyrir aldur fram. Prestar og djáknar hafa ekki farið varhluta af því að þjónusta þau sem sjúkdómurinn hrjáir og aðstandendur þeirra í sjúkdómsferlinu og þegar dauðinn kveður dyra.

Presta- og djáknastefnan styður því við skaðaminnkandi og lífgefandi meðferðarúrræði, sem byggjast á kristnum gildum um virði og reisn hverrar manneskju.“

Þetta er mál okkar allra en stjórnvöld hafa þarna góða möguleika á að grípa inn í með forgangsröðun m.a. fjármuna og jafnvel lagabreytingum. Ég efast ekki eitt augnablik um að við viljum öll stöðva þennan faraldur strax. Þegar kórónuveiran herjaði á landið okkar og heiminn allan, snerum við bökum saman og gerðum allt sem í okkar valdi stóð til þess að útrýma veirunni, með forgangsröðun og lagabreytingum. Þessi faraldur er einnig skæður og hann mun aðeins versna ef ekkert verður að gert. Það er réttur hverrar manneskju að fá að lifa með reisn og það er hlutverk hverrar manneskju að koma náunganum til hjálpar þegar hann er í neyð. Það er því mín von að okkur takist að stöðva þennan faraldur hið fyrsta.

Guð blessi öll þau sem hafa misst ástvin vegna þessa og gefi okkur kjark, kærleika og visku til þess að koma í veg fyrir að faraldurinn haldi áfram að breiðast út.

Pistillinn birtist í Grafarvogsblaðinu í maí 2023

Close Menu