“Þú ert læknaður stattu upp og gakk” eða “vertu hughraustur. Þér er fyrirgefið”?
Ég held að fyrir okkur sé miklu minna mál að segja “þér er fyrirgefið”. Við vitum að það er gott að fyrirgefa, að það er bæði sjálfsagt og fallegt að reyna. Fyrir okkur er mun undarlegra og ótrúlegra að einhver segi: “Þú ert læknaður stattu upp og gakk”. Þar er svo augljóslega verið að tala um eitthvað yfirnáttúrulegt og skrítið. Kraftaverk. En að segja bara þér er fyrirgefið….Hvað er svona merkilegt við það?
Í því samhengi sem sagan gerist í var þó miklu eldfimara að segja að manninum væri fyrirgefið en að framkvæma einhver undur og stórmerki. Það gerðust hvort eð er oft svo undarlegir hlutir sem erfitt var að útskýra og fólk var opið fyrir því. Prédikarar voru á rölti um allt að lækna fólk og boða sína trú og Jesús var bara einn þeirra. En þegar hann segir að manninum sé fyrirgefið, og læknar hann þar með, þá fór hann yfir strikið! Með því var Jesús að fara inn á hættulegt svæði og gera sig guðlegan því aðeins Guð gat fyrirgefið og það var ekkert gert svona í einum grænum.
Þannig var nefnilega algeng trú hjá Gyðingum á þessum tíma (og er að einhverju leyti enn í dag) að orsök veikinda væri refsing Guðs fyrir brot og syndir.
Undir það getum við ekki tekið…eða hvað?
Var Jesús kannski að segja okkur eitthvað miklu merkilegra en að Guð fyrirgefi syndir með þessum gjörningi sínum? Var Jesús, sem er birtingarmynd Guðs hér á jörðu, kannski að segja okkur eitthvað enn mikilvægara sem skiptir sköpum fyrir okkur í dag? Nánar
Kraftaverkasögur Það kemur fyrir að fólk segir mér sögur af kraftaverkum. Ég heyrði eina um daginn af manni sem bjargaðist á óútskýranlegan hátt þegar hann var við það að sofna undir stýri. Ég hef heyrt sögur af fólki sem hefur bjargast úr sjávarháska á ótrúlegan hátt. Ég hef líka séð kraftaverk gerast. Ég hef orðið vitni að því að fólk hefur bjargast, eða komist út úr erfiðum aðstæðum í lífi sínu. Ég hef orðið vitni að svo stórkostlegum hugarfars- og viðhorfsbreytingum, hjá fólki sem var búið að missa lífsviljann og lifði lífi sem skaðaði bæði það sjálft og fólkið í umhverfinu, að það er vel hægt að tala um kraftaverk.
Sumar kraftaverkasögur Biblíunnar eru erfiðari en aðrar. Sögur af því þegar Jesús reisir fólk frá dauðum eru erfiðastar af þeim öllum. Ástæðan er sú að þær vekja von um að ef þetta er satt allt saman þá ætti það alveg eins að geta gerst í dag. Þær kalla síðan fram vonbrigði yfir því að það er engin(n) að reisa við fólk í dag. Eða hvað?
Ég held að, hvort sem það er raunhæft eða ekki, þá komi sú stund eða þær stundir í lífi okkar allra að við vonumst eftir kraftaverki. Ég hef vonast eftir kraftaverki. Ég hef óskað og beðið Guð um að láta fréttirnar sem fékk, ekki vera sannar. Snúa tímanum til baka og breyta öllu. Gera allt gott á ný.
En það gerðist ekki.
Ekki bókstafstrú Ég er ekki bókstafstrúar. Það er að segja, ég trúi ekki á allt sem stendur í Biblíunni á bókstaflegan hátt. En ég upplifi oft í samfélaginu í dag að sum þeirra sem ekki trúa, vilji gera mig og allt kristið fólk að bókstafstrúarfólki. Að prestum Þjóðkirkjunnar er gerð upp einhver barnaleg trú sem fæst okkar kannast nokkuð við. Þannig trúi ég ekki á sköpunarsögurnar í Gamla testamentinu sem sagnfræðilega réttar. Ég lít ekki á orð Páls postula sem lög sem mér beri að fara eftir því hann var manneskja síns tíma og undir áhrifum samfélagsins, sem hann var hluti af, með öllum þess takmörkunum og kostum. Ég sé Jesú fyrir mér sem birtingarmynd Guðs á jörðu. Þ.e. að Jesús hafi komið til að sýna okkur hvernig Guð er. Og bara svo það sé á hreinu þá er Guð ekki manneskja í mínum huga og ekki einu sinni eins og manneskja. Guð er sannarleg ekki hvítur miðaldra karl né heldur afrísk ung kona. Guð er allt í kringum okkur. Guð er kærleikurinn og ástin í okkur og allt í kringum okkur. Guð er það sem fær okkur til að vilja gera vel. Það sem kallar fram meðlíðan með öðrum og aðrar fallegar og góðar tilfinningar. Um leið er Guð eitthvað persónulegt sem ég get leitað til, eitthvað sem gengur á undan mér og á eftir mér og vill mér aðeins vel.
Kraftaverkasögur Aftur að erfiðum kraftaverkum. Ef ég trúi ekki á Biblíuna bókstaflega en trúi því að Jesús sýni okkur hvernig Guð er hvernig er þá hægt að skilja söguna af því þegar Jesús gaf dánum syni ekkjunnar frá Nain, líf?
Í frásögunni segir að Jesús hafi kennt í brjóst um ekkjuna, að aðstæður hennar hafi náð inn í hjarta hans og snert það. Hann fann til samúðar með manneskju í ömurlegum og sorglegum aðstæðum. Þessi kona var búin að missa sitt eina barn og manninn sinn. Og auk þess hafði hún misst alla möguleika á framfærslu það sem eftir var ævinnar. Konur höfðu, á þessum stað og tíma, enga möguleika á að framfleyta sér sjálfar og segja má að börnin hafi verið nokkurskonar ellilífeyrir foreldra sinna. Þ.e. þeim bar skylda til að sjá fyrir foreldrum sínum í ellinni. Nú var enginn eftir til þess að sjá fyrir henni.
Sorg hennar var því margföld.
Sorg hennar fyllti hjarta Jesú og hann tók til sinna ráða.
Það getur vel verið að þessi saga hafi einmitt gerst svona. Kannski er hún stórlega ýkt og sögð til þess að gegna því hluverki að sýna fram á að Jesú hafi ekki bara verið venjuleg manneskja.
Heldur eitthvað meira.
Kannski Guð.
Það sem ég tel að skipti máli í þessari sögu er ekki hvort hún sé sagnfræðilega rétt og hvort hún hafi gerst nákvæmlega svona, heldur hvað hún segir okkur um Guð.
Hvernig er Guð út frá þessari sögu?
Þessi saga lofar okkur ekki kraftaverkum en hún sýnir okkur að Guð finnur til með okkur þegar við líðum.
Alltaf.
Hún sýnir okkur að þegar við erum í ömurlegum og sorglegum aðstæðum þá finnur Guð til með okkur því Guð vill okkur vel.
Alltaf.
Þessi saga lofar okkur ekki kraftaverki en kannski fær hún okkur til þess að vilja gera kraftaverk. Kannski gefur hún okkur viljann til þess að sjá kraftaverkin í kringum okkur. Kraftaverk er nefnilega ekki aðeins eitthvað yfirnáttúrulegt sem við getum ekki útskýrt. Kraftaverk getur líka verið það þegar við komum hvert öðru á óvart með elskusemi og kærleika sem við eigum ekki von á. Þegar við komum hvert öðru til hjálpar og þegar aðstæður náungans koma við hjarta okkar og fá okkur til þess að vilja vinna kraftaverk. Eins og Jesús gerði.
Þessi saga segir okkur að Guð vilji okkur vel og að vilji Guðs sé að í lífi okkar verði kraftaverk að einhverjum toga. Og ég er sannfærð um að kraftaverk séu að eiga sér stað allt í kringum okkur.
Að sum kraftaverk framkvæmum við sjálf með vilja okkar, styrk og dugnaði.
Að sum kraftaverk verði vegna elskusemi náungans.
Að sum kraftaverk verði vegna þess að kraftur Guðs er svo magnaður að þegar við finnum hann og viljum nýta okkur hann til góðs þá á sér stað kraftaverk.
Það er nefnilega hægt að reisa fólk upp og breyta aðstæðum fólks á margan máta.
Amen
Japanir og grímurnar Þið hafið væntanlega tekið eftir því að margir Asíubúar (aðallega frá austur Asíu) notar oft andlitsgrímur eða svona grímur sem hylja vitin, munn og nef. Ég taldi lengi vel að ástæðan fyrir þessari notkun á grímunum væri að verja sig fyrir mengun í umhverfinu. Nú hef ég verið svo lánsöm að koma til Japan tvisvar sinnum og ferðast aðeins um landið og þá hef komist að því að nokkrar mismunandi ástæður eru fyrir því að Japanir nota þessar grímur.
Ein ástæða er vissulega mengun. Önnur ástæða er að ef fólk er kvefað og slappt þá notar það grímurnar til að smita ekki annað fólk og vill kannski að einhverju leyti verja sig fyrir smiti. Fyrst og fremst er þó verið að hugsa um að smita ekki aðra. Enn önnur ástæða er að gríman er notuð til að setja mörk, búa til eigið rými sem hver sem er fær ekki aðgang að.
Fyrir okkur sem búum í landi þar sem stærsti hlutinn er óbyggður og við þurfum aldrei að fara langa leið til þess að vera ein, er þessi notkun framandi. Japanir búa ekki við þennan lúxus þar sem húsin eru þétt, bæði í sveit og borg, íbúðirnar litlar og allsstaðar er fullt af fólki. Fólk þarf því alltaf að vera í einhverskonar samskiptum við annað fólk og kemst ekki svo auðveldlega í burtu. Margt fólk hefur því brugðið á það ráð að setja upp þessar grímur til þess að geta verið í friði. Það er erfiðara að þekkja fólk í sjón sem hylur vit sín og með grímunni getur þú búið þér til svolítið eigin rými, sem er algjörlega þitt, fyrir innan grímuna. Það er lítið og breytir kannski ekki mjög miklu en það er þitt. Og skilaboðin með grímunni eru líka skýr um að vera látin(n) í friði. Nánar
Mikið væri ég þakklát ef við, svona um hásumar, fengjum eitthvað þægilegt og huggulegt guðspjall að vinna með. T.d. eitthvað um að elska náungann og Guð og um að við megum vera áhyggjulaus því þetta fari allt vel að lokum eða kannski bara eitthvað um að Guði elski okkur. Þetta er allt í guðspjöllunum og mér finnst ég ekkert vera að biðja um of mikið…
En nei, ég fæ þetta víst ekki uppfyllt þar sem ég á að leggja út frá einum furðulegasta guðspjallstexta kirkjuársins í dag. Um hásumar. Þið trúið því ekki hvað ég var nálægt því að velja bara eitthvað fallegt fyrir daginn í dag! En, ég ákvað þó að gera það ekki heldur halda mig við þetta erfiða guðspjall. Það er mikil áskorun fólgin í því og ég á erfitt með að taka ekki áskorunum. Og kannski er bara betra að heyra þetta guðspjall í björtu.
Sagan Sagan er svona:
Ríkur maður hafði ráðsmann. Hann frétti að ráðsmaðurinn væri að sóa eigum hans. Hann kallaði ráðsmanninn fyrir sig, bað hann að útskýra mál sitt og tilkynnir honum að hann sé rekinn.
Ekki kemur fram hvað ráðsmaðurinn sagði en ljóst er að hann átti sér engar málsbætur því hann fer strax að sjá fyrir sér afleiðingar breytni sinnar. Hann veit að hann mun missa bæði vinnuna og orðsporið. Hann veit að engin manneskja muni vilja ráða hann í gott starf eftir þetta. Hann veit líka að hann er enginn maður í erfiðisvinnu enda hefur hann hingað til verið í þægilegri „innivinnu” og ekki getur hann hugsað sér að betla.
Skelfing
Hefur þú einhverntíma orðið svo hrædd(ur) að þú hafir hrópað á Guð af öllum kröftum og beðið um hjálp? Ég hef lent í því oftar en einu sinni og oftar en tvisvar. Ég hef orðið hrædd, kvíðin, sorgmædd áhyggjufull og svo hef ég líka oft þráð svo innilega að eitthvað ákveðið gerðist að ég hef hrópað á Guð. Reynar hef ég yfirleitt bara hrópað innra með mér því ég er jú Íslendingur og við erum lítið fyrir að tjá tilfinningar okkar með miklum látum hér í okkar menningarheimi.
Síðast þegar ég hrópaði mjög hátt á Guð (innra með mér) var þegar ég fór í skelfilegan rússíbana fyrir stuttu og ég taldi nokkuð víst að ég myndi deyja í þeirri ferð. Skynsemin sagði mér að það væri kannski ekki líklegt að eitthvað kæmi fyrir rússíbanann (þó það gæti vel gerst) en ég hefði getað dáið úr hræðslu eða fengið hjartaáfall við þessa skelfilegu reynslu. Kannski finnst einhverjum hér þetta ekki merkilegt dæmi því
ykkur þykir rússíbanaeynsla skemmtileg en trúið mér, ég var skelfingu lostin í alvörunni. En ég hef líka lent í því að verða alvarlega hrædd um fólkið mitt, haft áhyggjur af börnunum mínum, fjölskyldumeðlimum og vinum á þann hátt að ég hafi þurft að hrópa á Guð. Mér þykir líklegt að þú hafir upplifað það líka. Og kannski líður þér einmitt þannig nú vegna einhverra aðstæðna í þínu lífi.
Ég hef ekki lent í sjávarháska en ég get rétt ímyndað mér þá skelfingu að vera hrædd um að skiptið sé að farast. En ég kannast nokkuð við flughræðslu og hún er ekkert grín. Nánar
Unanfarin ár hef ég verið að skoða hversu mikið söfnuðurinn heyrir af því sem prédikarinn vill koma á framfæri. Það sem hefur komið mér mest á óvart er hversu ólíkar og fjölbreyttar guðsmyndir fólksins, sem sækir guðsþjónustur, eru. Það sem einnig hefur komið í ljós, og kemur reyndar ekki á óvart, er að því skýrari sem guðsmynd prédikarans er og því sterkari sem rauði þráðurinn í prédikuninni er, þeim mun líklegra er að fólk heyri það sem prédikarinn vill segja. Þessar rannsóknir eru hluti af frammhaldsnámi mínu í prédikunarfræðum.
Eitt aðal verkefni prédikarans, fyrir utan að lesa guðfræði og vera virk(ur) í samfélagi fólks, er að skoða og þróa sína guðsmynd og íhuga og prófa sig áfram í hvaða hugtök lýsa þeirri mynd eða myndum best.
Hlutverk prédikarans í dag er í mínum huga að heimfæra Biblíutexta og þannig hjálpa fólki að halda áfram að móta sína eigin trú og guðfræði og með því dýpka samband sitt við Guð. Hlutverk prédikarans getur aldrei verið að útskýra fyrir fólki hver eða hvað Guð er því myndir okkar eru ólíkar og ekkert sem styður að mynd prédikarans sé “réttari” en myndir þeirra er hlýða á prédikunina. Það getur jafnvel verið svo að guðsmyndirnar í kirkjunni séu jafn margar og ólíkar og fólkið sem þar er.
Að yfirgefa
Ég er nokkuð viss um að þú hafir einhverntíma upplifað þig yfirgefna eða yfirgefinn. Kannski var það þegar börnin fóru að heiman, eða þegar foreldrar þínir dóu. Kannski var það vegna þess að þú misstir einhvern í ótímabæru andláti eða vegna skilnaðar. Mögulega urðu vinslit, ósætti eða deilur til þess að þú upplifðir þig yfirgefna eða yfirgefinn.
Ég er líka nokkuð viss um að hvort sem þetta var af eðlilegum ástæðum sem voru hluti af gangi lífsins eða vegna vegn áfalls, þá hafi tilfinningin ekki verið góð.
Ég tel einnig líklegt að þú hafir einhverntíma þurft að yfirgefa fólk eða aðstæður og að það hafi verið erfitt. Kannski var það þegar þú fórst að heiman í fyrsta sinn eða þegar þú þurftir að koma þér út úr sambandi sem var vont fyrir þig. Kannski var það þegar þú fluttir úr sveitinni og seldir jörðina eða þegar þú skiptir um starf eða hættir að vinna sökum aldurs.
Það er erfitt að upplifa höfnun en það getur ekki síður verið erfitt að vera sá eða sú sem þarf að yfirgefa, að fara, að hætta.
Ég hef verið yfirgefin og upplifað höfnun. Ég hef líka þurft að koma mér út úr aðstæðum og sært einhvern um leið. Þessar aðstæður kalla ekki fram sömu tilfinningarnar en þær geta báðar verið sárar og erfiðar. Nánar
Barnið í augnhæð Eitt af því skemmtilegasta og besta sem ég geri er að skíra börn. Ég er svo þakklát fyrir að fá að vera með foreldrum og börnum við þessa stóru stund í lífinu þegar barnið er falið Guði og fjölskylda og vinir koma saman til þess að fagna tilvist þessarar nýju manneskju. Já og ekki er verra að fá að vera með þegar nafnið er nefnt í fyrsta sinn eins og enn er ríkjandi siður á Íslandi.
Um daginn var ég að skíra barn í heimahúsi og skírnarskálin var á afar lágu borði þannig að faðirinn, sem hélt á barninu undir skírn, byrjaði að beygja sig aðeins og svo aðeins meira, en fór að lokum alveg niður á hækjur sér og hélt þannig á barninu við skírnarskálina. Ég byrjaði líka á að beygja mig virðulega niður en fann fljótt að það var ekki að ganga og það endaði með því að ég var komin næstum því niður á hné og skírði barnið í þeirri stellingu. Þarna vorum við, faðir barnsins og ég á hækjum okkar á gólfinu, hann með barnið í fanginu og ég að ausa það vatni.
Þetta var eina aleiðin til þess að ná augnsambandi við barnið.
Það er nefnilega ekki hægt að ná augnsambandi við ungabarn nema að standa nálægt því og í sömu augnhæð og barnið.
Jesús í augnhæð Hósíanna söng kórinn áðan af krafti en þetta voru einmitt fagnaðarorðin sem fólkið hrópaði þegar Jesús reið inn í Jerúsalem. En hann var þangað kominn til þess að halda upp á páskahátíðina. Nánar
Betri en við höldum
Hvort er heimurinn meira góður eða vondur?
Í einum af fermingartímunum eftir áramót var umræðuefnið “hið illa”. Ég spurði þá öll fermingarbörnin hvort þeim fyndist heimurinn vera meira góður eða vondur. Hjá flestum stóð ekki á svarinu og þau svöruðu mjög fljótt að heimurinn væri meira vondur. Þegar við síðan ræddum þetta betur og skoðuðum hvaðan þessar upplýsingar eða þessar hugmyndir kæmu þá kom í ljós að það var fyrst og fremst tilfinningin frá fjölmiðlum. Að það væru svo mörg hræðileg stríð, ofbeldi og hungursneyð vegna óréttlætis, að heimurinn hlyti að vera vondur. þegar við síðan ræddum þetta nánar voru þau ekki alveg jafn sannfærð um að þessi mynd af heiminum væri endilega sönn því þau upplifðu heiminn í kringum sig nokkuð góðan.
Hans Rosling, sænskur prófessor í alþjóða heilbrigðisvísindum, hefur ítrekað sýnt fram á það með tölfræði að heimurinn sé alls ekki eins slæmur og stór hluti fólks telur. Rosling hefur haldið fyrirlestra um allan heim um þess mál og hann vill meina að ástæðan fyrir því að við teljum flest að heimurinn sé mun verri en hann er, sé sú að fjölmiðlar sýni okkur fyrst og fremst þá hlið. Þrátt fyrir að margir fjölmiðlar líti á það sem hlutverk sitt að upplýsa okkur um það sem er að gerast í heiminum þá þurfa þeir alltaf að velja hvað þeir telja helst vera fréttnæmt og þá verða gjarnan neikvæðar fréttir fyrir valinu. Þær auka áhorfið.
Rosling vill meina að við getum ekki treyst á fjölmiðla eina og sér til þess að öðlast þekkingu á heiminum heldur þurfum við einnig til þess menntun og verðum síðan sjálf að sannreyna upplýsingarnar sem við öflum okkur. Hann segir að þrátt fyrir að til sé fullt af fátæku fólki þar sem stúlkur fá ekki að ganga í skóla, börn séu ekki bólusett og fólk flýji þaðan í stríðum straumum vegna styrjalda, þá eigi þetta aðeins við um lítið brot af heiminum.
Nýlegar athugasemdir